Czy z migreny mozna sie wyleczyć?

Rozpoznawanie, profilaktyka i leczenie chorób wewnętrznych, choroby wieku starszego, choroby zakaźne, układu oddechowego, diabetologia, alergie.
Asystentka

Czy z migreny mozna sie wyleczyć?

Post autor: Asystentka »

Agnieszka Krupa
Kurier MP

– Z migreny nie można wyleczyć. Można ją zaleczyć i to nie tylko na czas przyjmowania leków, ale jeszcze przez długi okres po skończeniu terapii profilaktycznej – mówi w rozmowie z Medycyną Praktyczną dr hab. Jacek Rożniecki.

Dr hab. Jacek Rożniecki. Fot. Adam Stępień / Agencja Gazeta

Agnieszka Krupa: Gdzie leczyć bóle głowy?

Dr hab. Jacek Rożniecki: W Polsce nie istnieją wydzielone struktury zajmujące się wyłącznie leczeniem bólu głowy. Wiele lat temu istniały poradnie do tego przeznaczone, ale obecny system kas chorych i Narodowego Funduszu Zdrowia nie pozwala na wyróżnienie i oddzielne finansowanie takich ośrodków.

Bóle głowy leczone są zatem w systemie ambulatoryjnym w poradniach neurologicznych, czasem leczą je anestezjolodzy w poradniach bólu, ale to raczej rzadkość.

Które z poradni neurologicznych są rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Bólów Głowy?

Można powiedzieć, że są pewne ośrodki w Polsce, w których pracują lekarze dogłębnie znający problem symptomatologii rozpoznawania i leczenia bólu głowy. Należy do nich ośrodek łódzki, gdzie w latach 60. XX wieku prof. Antoni Prusiński założył pierwszą szkołę migrenologii, w której zgłębiano przyczyny bólu głowy, prowadzono badania naukowe, rozwinięto kliniczne podejście do bólów głowy u pacjentów w Polsce. Stąd wywodzili się pierwsi lekarze zajmujący się głównie bólami głowy.

Inne ośrodki zaangażowane w badania nad bólami głowy i w postęp w leczeniu tych dolegliwości to poradnia neurologiczna przynależąca do Kliniki Neurologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz kolejny warszawski ośrodek – Wojskowy Instytut Medyczny, a także lubelska Klinika Neurologii, ośrodek krakowski przy Uniwersytecie Jagiellońskim, ośrodek gdański oraz poznański. Rozkład ośrodków w Polsce jest nierówny, mieszczą się one głównie w większych miastach.

Poradnie ogólnoneurologiczne w dużej mierze nadal są nieformalnie nastawione na leczenie bólów głowy, wiedza osób pracujących w tych ośrodkach jest bardzo duża, ale, jak powiedziałem, nie są to poradnie leczenia bólów głowy.

Czy bóle głowy mogą być leczone w gabinecie POZ?

Jeżeli lekarzowi rodzinnemu znany jest obraz kliniczny, klasyfikacja, kryteria rozpoznania i potrafi on rzetelnie zbadać pacjenta neurologicznie, to może prowadzić leczenie. Problem w tym, że lekarze rodzinni nie zawsze mogą poświęcić na wywiad, badanie neurologiczne oraz wnioskowanie neurologiczne tyle czasu, co neurolog. To wszystko w czasie pierwszej wizyty zajmuje nawet 3—4 kwadranse.

Gdy pacjent został już zdiagnozowany i wykluczono podłoże organiczne bólów głowy, jest to najczęściej migrena i może ją leczyć lekarz POZ.

Jeśli jednak leki doraźne zalecane przez lekarza POZ nie przynoszą spodziewanych efektów, kuracje profilaktyczne nie zmniejszają częstości bólu głowy, wtedy pacjenta należy kierować do neurologa.

Bazując na Pańskim doświadczeniu: czy lekarze rodzinni prawidłowo przeprowadzają diagnostykę u pacjenta skarżącego się na silne bóle głowy?

Kiedy zaglądam do historii diagnozowania pacjentów, przychodzi mi na myśl kilka uwag. Przede wszystkim lekarze rodzinni przywiązują zbyt wielką wagę do popularnych zmian zwyrodnieniowych w kręgosłupie szyjnym, które zaczynają się w wieku średnim, a nasilają się z czasem i w zasadzie ich wystąpienie w populacji starszej jest pewne. Te zmiany są jak zmarszczki na twarzy lub inne objawy starzenia się organizmu i przywiązywanie zbyt dużej wagi do zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa różnego typu, krążków międzykręgowych, zmian wytwórczych na kręgach czy wyrostkach, jest błędem w kontekście wnioskowania o przyczynach dolegliwości, a zwłaszcza o bólach głowy typu migrenowego. Migrena nie ma przyczynowego związku z tymi zmianami. Jest to jeden z częstszych błędów lekarskich, z którymi się spotykam.

Drugim problemem jest błędna diagnoza i w konsekwencji zastosowanie nieodpowiedniego leczenia.

Jakie są najczęstsze błędy popełniane przez lekarzy rodzinnych w terapii bólów głowy?

Do najczęstszych błędów terapeutycznych należy stosowanie leków, które nie są rekomendowane w żadnych algorytmach terapeutycznych i w żadnych wytycznych leczenia bólów głowy. W przypadku migreny klasy rekomendacji obejmują grupy leków pierwszej, drugiej i trzeciej linii. Wskazania te nie są przestrzegane przez wszystkich lekarzy i bardzo często na samym początku terapii pacjenta stosowane są leki z trzeciej linii albo w ogóle spoza tych grup. Pacjenci przyjmują leki, których działanie nigdy nie zostało udowodnione, nie były przebadane zgodnie z zasadami EBM, na których działanie brakuje dowodów naukowych. Często także pewne leki albo wręcz substancje stosowane są bez udowodnionego działania w jakiejkolwiek chorobie neurologicznej, a dzieje się tak dlatego, że przez lata w postaci reklamy docierały do powszechnej świadomości jako grupa środków przeciwbólowych poprawiająca tzw. „krążenie mózgowe”. W tych przypadkach z góry wiadomo, że nie będzie żadnej poprawy albo pojawi się chwilowy efekt placebo. Stosowanie niewłaściwych leków o nieudokumentowanej skuteczności, niepochodzących z oficjalnych rekomendacji towarzystw naukowych, jest zatem jednym z częstszych błędów, z którymi się spotykam.

Z drugiej strony zdarza się, że nawet jeśli zastosowane są odpowiednie leki, pojawiają się dwa inne błędy: dawki są zbyt małe i/lub okres leczenia jest zbyt krótki. Nawet odpowiednio dobrany lek, jeśli jest stosowany zbyt krótko i w zbyt małej dawce, nie zadziała. Czasami skuteczność leku obserwowana jest dopiero po pewnym czasie, ponieważ pacjent wymaga jakby „nasycenia” lekiem albo wymagane jest leczenie lekiem w zwiększanych dawkach, żeby poprawić jego tolerancję i dopiero po jakimś czasie osiągnąć dawkę skuteczną. Pacjent musi przejść przez ten czas leczenia, który trwa nawet 2–3 miesiące, nie widząc jeszcze jego efektów, bez zniechęcania się.

Kiedy lekarz rodzinny powinien skierować pacjenta z bólem głowy do neurologa?

Kiedy uzna, że sam nie może pomóc pacjentowi. Bóle głowy dzielimy na pierwotne i wtórne, ale absolutna większość z nich, tj. 98–99%, to grupa tych pierwszych, bez uwarunkowania organicznego w postaci innej przyczyny czy choroby. Są to bóle „samoistne”, głównie migrena, bóle głowy typu napięciowego, w znacznie mniejszym procencie bóle trójdzielno-autonomiczne.

Pozostałe 1–2% bólów głowy, często o nietypowym obrazie klinicznym, spowodowane jest jakimiś innymi czynnikami, chorobą neurologiczną lub nieneurologiczną na podłożu organicznym. Tutaj rzeczywiście, diagnostyka jest czysto neurologiczna, wymaga badań, których lekarze rodzinni nie mogą zlecić w ramach POZ. Badania można wykonać ambulatoryjnie lub w szpitalu, w zależności od tego, jak klinicznie wygląda ból głowy, jakie jest jego nasilenie , dynamika i obraz neurologiczny.

Czy każdy neurolog może pomóc w przypadku migreny?

Każdy neurolog jest do tego przygotowany. Oczywiście są wśród neurologów tacy, którzy się „specjalizują” i pogłębiają swoją wiedzę w kierunku diagnostyki i leczenia bólów głowy. Jeśli pacjenci są bardzo oporni na leczenie, a kuracje profilaktyczne, które przeszli, nie pomagają, trzeba sięgnąć do bardzo nowoczesnej wiedzy. Jednak neurologów, którzy są na bieżąco z najnowszymi metodami leczenia migreny, nie jest w Polsce wielu.

Czy można wyleczyć z migreny?

Nie można. Można ją zaleczyć i to nie tylko na czas przyjmowania leków, ale jeszcze przez długi okres po zakończeniu terapii profilaktycznej. Jeśli bóle powracają po jakimś czasie, można znów zastosować leczenie profilaktyczne, które radykalnie zmniejsza częstość występowania bólu głowy. U niektórych pacjentów takie leczenie prawie eliminuje bóle głowy, nawet jeśli występowały co drugi dzień albo częściej.

Każda z dostępnych terapii, nawet jeśli jest bardzo skuteczna, ma jakieś działania niepożądane. Czasami jakaś dawka leku pomogłaby w bólach głowy, ale niestety wywołuje objawy niepożądane nietolerowane przez pacjentów. Ale pamiętajmy, że bazując choćby na lekach dostępnych obecnie w aptekach, można pomóc naprawdę wielu pacjentom.

W jakim kierunku zmierzają badania nad bólami głowy?

Badania naukowe podstawowe i przede wszystkim kliniczne zmierzają zawsze do znalezienia nowych, skuteczniejszych leków na różne bóle głowy. Rzeczywiście, od 2–3 lat widać na kongresach naukowych i w publikowanych artykułach pewien trend badawczy zapowiadający nową strategię leczenia bólów głowy o typie migreny, podobną do strategii stosowanych w przypadku innych chorób neurologicznych i pozaneurologicznych – w reumatologii lub onkologii.

W neurologii od pewnego czasu stosuje się przeciwciała monoklonalne i ten trend badawczy został wykorzystany do prób leczenia bólów głowy. Od kilku lat na całym świecie prowadzone są intensywne badania za pomocą tzw. biologicznych leków, które – jak pokazały już pierwsze publikacje – są bardzo skuteczne. Przede wszystkim są bardzo bezpieczne i świetnie tolerowane, nie mają działań niepożądanych. Myślę, że duża skuteczność i świetna tolerancja leków sprawią, że ten sposób leczenia w najbliższych latach będzie szerzej stosowany.

Na czym polega to leczenie?

Jest to leczenie profilaktyczne zmierzające do zmniejszenia częstości bólów głowy, w wielu przypadkach w bardzo znacznym stopniu. Należy pamiętać, że migrena jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, często przechodzi z babci na matkę, z matki na córkę, nie można jej wyeliminować. Jest to choroba rozumiana jako pewna skłonność do reagowania na różne czynniki zarówno egzogeniczne (zewnętrzne, takie jak zmiany ciśnienia atmosferycznego, stres, spożycie określonych pokarmów, a nawet leków), jak i endogeniczne (wewnętrzne, np. czynniki hormonalne). Są to więc różne czynniki, ale pacjenci ci generalnie mają genetyczną skłonność do reakcji, jaką jest napad migreny.

Czy to leczenie jest już dostępne w Polsce?

Tych leków nie ma jeszcze w aptekach ani w Polsce, ani na świecie. Myślę, że usłyszymy o tym nowoczesnym, bezpiecznym i skutecznym leczeniu w najbliższych latach.

Rozmawiała Agnieszka Krupa

Dr hab. n. med. Jacek Rożniecki, prof. nadzw. Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, jest kierownikiem Kliniki Neurologii, Udarów Mózgu i Neurorehabilitacji w Łodzi, byłym prezesem Polskiego Towarzystwa Bólów Głowy.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post