Jak postępować z małym "niejadkiem"?

Choroby dziecięce, opieka nad dzieckiem oraz rozwój.
Asystentka

Jak postępować z małym "niejadkiem"?

Post autor: Asystentka »

Alexander K.C. Leung, Valérie Marchand, Reginald S. Sauve, Canadian Paediatric Society Nutrition and Gastroenterology Committee
Medycyna Praktyczna Pediatria 2013/03

Jak postępować z małym "niejadkiem"? Stanowisko Canadian Paediatric Society, Nutrition and Gastroenterology Committee; Paediatric Child Health, 2012; 17 (8): 455–457

Tłumaczył dr med. Sławomir Kaczorowski, Konsultował prof. dr hab. med. Janusz Książyk, Klinika Pediatrii i Żywienia, Instytutu "Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka" w Warszawie

Reprinted from Paediatr. Child Health, 2012; 17 (8), The "picky eater": The toddler or preschooler who does not eat, pp. 455-457. Copyright (2012), with permission from Canadian Paediatric Society. English- or French-speaking students may refer to the Canadian Paediatric Society's website at cps.ca (with information for families at caringforkids.cps.ca).
Streszczenie

Większość dzieci między 1. a 5. rokiem życia, z którymi rodzice zgłaszają się do lekarzy z powodu niechęci do jedzenia, jest zdrowa, a ich łaknienie jest odpowiednie dla wieku i tempa rozwoju. Nierealistyczne oczekiwania rodziców mogą niepotrzebnie wywoływać niepokój, a stosowanie nieadekwatnych gróźb lub kar dodatkowo może nasilać niechęć dzieci do jedzenia. Lekarz powinien zebrać dokładny wywiad oraz przeprowadzić badanie przedmiotowe, aby wykluczyć występowanie ostrej lub przewlekłej choroby. Należy również się zapoznać z dietą dziecka oraz ocenić oczekiwania rodziców odnośnie do zwyczajów żywieniowych. W przypadku stwierdzenia, że "niechęć" dziecka do jedzenia w rzeczywistości wynika z nierealnych oczekiwań rodziców, należy ich uspokoić i uświadomić im, jak wygląda prawidłowy rozwój dzieci w tym wieku.

Według rodziców niechęć do jedzenia dotyczy około 25-35% niemowląt i dzieci w wieku przedszkolnym.1-4 Problemy z jedzeniem u dzieci są dla rodziców przyczyną ogromnych zmartwień i wywołują wiele napięć w rodzinie. Jednak u większości z tych dzieci łaknienie jest odpowiednie dla wieku i tempa rozwoju.4 Pediatrzy i lekarze rodzinni zajmują idealną pozycję do tego, aby pomagać rodzicom w nauce efektywnego karmienia dzieci i udzielać im profilaktycznych wskazówek odnośnie do unikania codziennej "walki" podczas posiłków lub wzmacniania zachowań utrudniających karmienie.
Etiologia

W 1. roku życia masa ciała przeciętnego niemowlęcia zwiększa się o 7 kg, a długość ciała o 21 cm. W 2. roku życia masa ciała wzrasta o około 2,3 kg, zaś wysokość o 12 cm, przy czym większość małych dzieci w wieku 2 lat osiąga masę ciała 12,3 kg i wysokość 87 cm.5 Między 2. a 5. rokiem życia masa ciała zwiększa się wolniej - u większości dzieci o 1-2 kg rocznie, a wysokość ciała o 6-8 cm rocznie.5 W tym okresie prawie u wszystkich dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym obserwuje się nieco mniejsze łaknienie.4 Niektórzy rodzice mylnie przyjmują medianę masy ciała (50. centyl) za wartość odpowiadającą prawidłowej masie. Nie jest niczym niezwykłym, że masa i wysokość ciała dziecka mieszczą się w przedziale wartości prawidłowych (3.-97. centyla), a nawet powyżej średniej, natomiast rodzice mają wygórowane oczekiwania w odniesieniu do jego rozwoju fizycznego. Szczuplejsze (mniejsze) dzieci mogą mieć mniejsze zapotrzebowanie na pożywienie.4

Jednak u większości niejadków niechęć do jedzenia nie występuje od urodzenia. Wysiłki rodziców, aby małe, chętnie jedzące dzieci zjadały więcej, mogą wywołać odwrotny efekt. Niekiedy opiekunowie nakłaniają dzieci do jedzenia, nie biorąc pod uwagę faktu, że u dzieci między 1. a 5. rokiem życia występuje fizjologiczne zmniejszenie łaknienia.4 W tym okresie życia łaknienie dzieci może się zmieniać. U dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym wielkość poszczególnych posiłków spożywanych w ciągu dnia znacznie się zmienia, jednak ogólne dobowe spożycie kalorii pozostaje względnie stałe.6 Zdrowe dzieci mają niezwykłą zdolność do utrzymywania równowagi energetycznej, jeśli tylko mają dostęp do różnych pożywnych pokarmów.6 Rodzice, którzy uważają, że ich dziecko jest wyjątkowo małe lub narażone na ryzyko niedożywienia, są bardziej skłonni do nadmiernego reagowania na zmiany łaknienia u dziecka.7

Dzieci w wieku poniemowlęcym usilnie walczą o swoją niezależność, wolą jeść samodzielnie i tylko wybrane pokarmy.8 Nakłanianie lub zmuszanie do jedzenia może u dziecka potrzebującego autonomii wywoływać opór.7

Małe dzieci mają awersję do nowych pokarmów (smaków),8 co rodzice często postrzegają jako wybrzydzanie. Wielokrotne podawanie dziecku nowych pokarmów bez przymusu ich spożywania sprawia, że z czasem dzieci uczą się je akceptować.7,8

Nadmierne spożywanie napojów (np. mleka, soków owocowych) lub słodyczy może zmniejszyć łaknienie dziecka na inne pokarmy, wyeliminować bardziej kaloryczne, odżywcze produkty, a u niektórych dzieci może doprowadzić nawet do upośledzenia rozwoju i wzrastania.10,11 Przyczyną zaburzeń łaknienia może być także zjadanie przekąsek (podjadanie) między planowymi posiłkami.

U niektórych dzieci odmowa jedzenia jest sposobem zwrócenia na siebie uwagi.4 Takie zachowanie może również wskazywać na problemy w relacjach między dzieckiem a rodzicem.7 Udowodniono istnienie odwrotnej zależności między zaburzonym środowiskiem rodzinnym a ilością pokarmów spożywanych przez dziecko.12

Niekiedy odmowa jedzenia może wynikać z nieprawidłowej metody karmienia. Takie zachowania, jak groźby, namawianie, ruganie, karanie, prośby, przekupstwo lub przymuszanie mogą sprawić, że dziecko zje znacznie mniej niż tego oczekują opiekunowie.8,13 Uważa się natomiast, że pochwała słowna lub czułe spojrzenie wpływają pozytywnie na chęć do jedzenia.4,13

Większość dzieci lubi naśladować inne osoby. Rodzina i rówieśnicy dziecka stanowią wzór dla rozwoju preferencji i zwyczajów żywieniowych. Jeśli członek rodziny lub inne dziecko odmawia spożycia określonego produktu, małe dziecko może naśladować takie zachowanie.4 W przypadku dzieci odmawiających jedzenia, odpowiedni wzór ze strony rodziny i rówieśników może nie tylko skutecznie zachęcić je do jedzenia, ale również pomóc w rozszerzeniu listy akceptowanych pokarmów.14

Atmosfera towarzysząca posiłkowi ma duże znaczenie dla zachowań dziecka w czasie jedzenia. Wskazówki i tolerancja działają korzystnie, natomiast rozpraszanie i kłótnie mają negatywny wpływ.15 Wymaganie od dziecka zachowań przy stole, które nie są odpowiednie dla jego wieku, może również zwiększać niechęć do jedzenia.3
Ocena kliniczna
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post