ForumMedyczne.edu.pl

Kleszcze występują na terenie całej Polski. Są aktywne od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Głównym miejscem ich bytowania jest ściółka leśna, trawy i krzewy. Można je spotkać na terenach leśnych, łąkach ale również w mieście (w parkach, ogródkach). Żerują na wielu gatunkach zwierząt głównie na drobnej zwierzynie leśnej, ptakach (m. in. gołębiach) oraz zwierzętach hodowlanych. Typowymi żywicielami kleszczy są myszy, krety, wiewiórki, lisy, dziki, zające, sarny i jelenie, owce, kozy, krowy, konie i inne. Człowiek jest ich żywicielem przypadkowym. Rozprzestrzenianiu kleszczy sprzyja wilgotne lato i łagodna zima. Nie ma możliwości wyeliminowania ich ze środowiska.

Kleszcze zarażają się bakteriami, wirusami i pasożytami od zwierząt na których ciele bytują. Największe znaczenie dla człowieka mają bakterie wywołujące boreliozęorazwirusy powodujące kleszczowe zapalenie mózgu. Obydwie choroby mogą być przyczyną groźnych dla zdrowia i życia powikłań, a nawet zgonu.



KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU

W Polsce w 2010 roku zarejestrowano 294 przypadków kleszczowego zapalenia mózgu (0,8 przypadków na 100 000 ludności). Zachorowania notowano głównie w Polsce wschodniej i północno-wschodniej - w woj. podlaskim (zap.: 11,5) i warmińsko-mazurskimw (zap.: 5,6) W woj. małopolskim diagnozuje się rocznie średnio kilkanaście przypadków zachorowań. W 2011 roku zarejestrowano 6 zachorowań (zap.: 0,3/100 000). Ponieważ choroba w większości przypadków przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo – należy przypuszczać, że faktyczna liczba zachorowań jest większa.

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) z uwagi na sezonowy charakter zachorowań nazywane jest teżwczesno-letnim lub wiosenno-letnimzapaleniem mózgu. Do zakażenia dochodzi głównie w wyniku ukłucia przez kleszcza zakażonego wirusem KZM, rzadziej poprzez spożycie niepasteryzowanego mleka lub wyrobów z niepasteryzowanego mleka pochodzącego od zakażonych krów, kóz lub owiec.

W większości przypadków choroba przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo, u dzieci na ogół łagodniej niż u dorosłych. Cięższy przebieg choroby i częstsze powikłania neurologiczne obserwuje się u osób po 40 roku życia. W zdecydowanej większości przypadków choroba nie pozostawia trwałych śladów.

Szacuje się, że objawowe zachorowania występują u ok. jednej trzeciej osób zakażonych. U tych chorych po 7 – 28 dniach od ukąszenia występują objawy grypopodobne trwające kilka dni i samoistnie ustępujące. Po dwóch tygodniach dobrego samopoczucia u 10 – 30% osób mogą wystąpić objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego pod postacią zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia mózgu lub zapalenia rdzenia kręgowego i korzeni nerwowych. Najczęstszą i najlżejszą postacią kliniczną jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowychobjawiające się bólami głowy, nudnościami, wymiotami, gorączką i sztywnością karku.

W rzadziej występującym zapaleniu mózgu dochodzi do zaburzeń świadomości, śpiączki i porażeń kończyn. Powikłania w postaci niedowładów, zaników mięśniowych, zaburzeń koncentracji czy depresji mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy znacznie pogarszając jakość życia. Ustępują powoli po długiej rehabilitacji z reguły bez pozostawienia trwałych następstw. W skrajnych przypadkach choroba kończy się zgonem(ok.1 - 2% zachorowań).

Leczenie KZM jest objawowe i ma na celu łagodzenie gorączki, bólu oraz zapobieganie powikłaniom. Nie ma leczenia przyczynowego.

Jak chronić się przed KZM i innymi chorobami odkleszczowymi?

nosić odpowiednie ubranie ochraniające całe ciało najlepiej w jasnych, ale nie jaskrawych kolorach (długie spodnie, wysokie buty i skarpety, koszula z długimi rękawami, nakrycie głowy okrywające również kark);
usuwać kleszcze z ubrania i ze skóry po powrocie z terenu leśno-łąkowego; kleszcze najczęściej umiejscawiają się na podudziach, pod kolanami, w pachwinach, pod pachami i na karku;
stosować repelenty czyli substancje odstraszające kleszcze (rozpylać przed wyjściem w teren na ubranie lub odsłoniętą skórę za wyjątkiem twarzy – w zależności od rodzaju preparatu);
gotować mleko pochodzące od zwierząt z terenów endemicznych;
obserwować miejsce ukłucia kleszcza, a w razie wystąpienia zaczerwienienia skóry w okolicy ukłucia należy zgłosić się do lekarza;
w razie wystąpienia objawów grypopodobnych należy zgłosić się do lekarza;
stosować szczepienia ochronne przeciw KZM;szczepienie podstawowe (trzy dawki szczepionki) zapewnia odporność na okres od 3 do 5 lat, dawki przypominające podaje się co 3 lata.

Kto powinien się zaszczepić przeciw KZM?

Program Szczepień Ochronnych zaleca szczepienie przeciw KZM osobom przebywającym na terenach o nasilonym występowaniu choroby, a w szczególności:

zatrudnionym przy eksploatacji lasu;
stacjonującemu wojsku;
funkcjonariuszom straży pożarnej i granicznej;
rolnikom;
młodzieży odbywającej praktyki;
turystom, uczestnikom obozów i kolonii.

KZM może stanowić zagrożenie także dla innych grup zawodowych np. pracowników zatrudnionych przy budowie i utrzymaniu dróg, sieci elektrycznych i telekomunikacyjnych, rurociągów, terenów zielonych oraz wszystkich tych, którzy z racji swojego zawodu mogą przebywać chociażby czasowo na obszarach bytowania kleszczy. Zakażeniu mogą ulec zbieracze runa leśnego, myśliwi, turyści.

Jak poprawnie usunąć kleszcza?

Do usunięcia kleszcza potrzebna jest pęsetka, środek odkażający (spirytus salicylowy, woda utleniona) i jałowy gazik. Kleszcza należy uchwycić pęsetką jak najbliżej skóry i usunąć delikatnym ale zdecydowanym ruchem równoległym do linii wkłucia. Miejsce po usunięciu kleszcza należy zdezynfekować. Smarowanie kleszcza tłustymi substancjami zwiększa ryzyko zakażenia!

lek. med. Elżbieta Sykut
Sekcja Szczepień Ochronnych i Zwalczania Chorób Zakaźnych



BORELIOZA

W okresie wiosenno-letnim zdecydowanie wzrasta nasza chęć aktywnego spędzania wolnego czasu. Dokładnie w tym samym czasie ogromną aktywność życiową przejawiają niepozorne, prawie niezauważalne pajęczaki – kleszcze, odżywiające się krwią wszystkich niemal ssaków. Ich ukłucie jest całkowicie bezbolesne, dlatego niezauważone mogą żerować dowolnie długo.

Kleszcze występują na obszarze całej Europy, więc również w całej Polsce. Mogą być przenosicielami wielu chorób wirusowych, bakteryjnych i pasożytniczych, przekazywanych drogą krwi. Jedną z nich jest borelioza, rozwijająca się w wyniku zakażenia bakteriami Borrelia burgdorferi.

Trzeba pamiętać, że aby jednak doszło do zakażenia boreliozą, muszą być spełnione przynajmniej dwa warunki; po pierwsze kleszcz musi być nosicielem bakterii (nie wszystkie są zakażone), po drugie; czas żerowania kleszcza musi być wystarczająco długi, aby wraz z jego śliną do krwiobiegu dostała się ilość bakterii umożliwiająca zakażenie (przyjmuje się przynajmniej kilka, kilkanaście godzin). Dlatego ważne jest jak najszybsze usunięcie kleszcza ze skóry.

Etapy choroby:

W Europie najczęściej używa się podziału klinicznego ustalonego przez Asbrink i Hovmarka, którzy wyróżniają:

boreliozę wczesną– stadium zakażenia ograniczonego i stadium zakażenia rozsianego;
boreliozę późną– stadium zakażenia przewlekłego.

Obraz kliniczny jest zmienny i zdarza się współistnienie różnych faz choroby u jednego pacjenta. Okres wylęgania choroby w postaci rumienia wędrującego wynosi średnio od 3 do 30 dni.

Borelioza wczesna- etap zakażenia ograniczonego:

Erythema migrans – rumień wędrujący, pojawia się w miejscu ukłucia i stopniowo rozszerza, może mu towarzyszyć pieczenie skóry i świąd

Objawy:

grypopodobne (bóle mięśni, głowy i stawów)
zaburzenia czucia i kołatanie serca
chłoniak limfocytarny skóry.

Borelioza wczesna- etap zakażenia rozsianego:

rumień wędrujący mnogi (wtórny);
zapalenie stawów (niesymetryczne, dotyczy głównie dużych stawów ale zajęte mogą być wszystkie stawy);
zapalenie mięśnia sercowego;
zapalenie nerwu trójdzielnego.

Objawy:

zapalenia lub podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych i nerwów obwodowych;
osłabienie, bóle głowy, sztywność karku;
przewlekłe zmęczenie;
zaburzenia czucia;
zaburzenia pamięci.

Borelioza późna - stadium zakażenia przewlekłego:

przewlekłe zanikowe zapalenie skóry powodujące powstawanie trudno gojących się owrzodzeń;
zmiany w układzie krążenia – zaburzenia rytmu, bloki przedsionkowo-komorowe, zapalenie osierdzia, wsierdzia i mięśnia sercowego.

Objawy:

neurologiczne – zapalenie nerwów czaszkowych (najczęściej VI i VII), zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych,paraliż twarzy, niedowłady kończyn,depresja, otępienie, bóle korzonkowe,psychozy, niedowłady;
bóle i obrzęki stawów z wysiękami;
zaburzenia widzenia;
sztywność stawów i kręgosłupa szyjnego;
bóle i kurcze mięśni;
bezsenność.

W przypadku podejrzenia zakażenia boreliozą, wskazane jest wykonanie badania krwi w kierunku obecności swoistych przeciwciał, skierowanych przeciwko krętkom Borrelia burgdorferi.

Najpowszechniej stosowane testy diagnostyczne są oparte na metodzie ELISA i można przy ich użyciu wykrywać:

przeciwciała IgM - pojawiają się najwcześniej po zakażeniu;
przeciwciała IgG - pojawiają się najczęściej po około 6 tygodniach po zakażeniu i mogą się utrzymywać przez wiele lat, nawet po wyleczeniu boreliozy.

W Europie zalecana jest dwustopniowa diagnostyka boreliozy. Po otrzymaniu dodatniego wyniku badania metodą ELISA, zaleca się wykonanie tzw. testu potwierdzenia metodą Western blot, który charakteryzuje się wysoką czułością i specyficznością.

mgr Elżbieta Staszków
Kierownik Laboratorium Wirusologiihttp://wsse.krakow.pl/

Witam,
postaram się jak najbardziej w skrócie o przebiegu mojej choroby i wielkiej bezsilności jaką osiągnęłam już na ten moment. Zaczne od tego że mam 27 lat , nigdy nie chorowałam, poza stwierdzoną migreną. Mieszkam w Niemczech i wydawałoby się że tutaj otrzymam fachową pomoc , biorąc pod uwagę chęci tutejszych lekarzy co do wykonywania nawet bardzo drogich badań. Ok 3 miesiące temu się zaczęło. Miałam pierwszą od wielu lat migrene z aurą wzrokową , drętwieniami, i drgawkami ( drgawek nie miałam nigdy podczas poprzednich ataków) nie było także bólu głowy a jedynie uczucie kłucia jakby ktoś igły wbijał w potylice. Ból karku i potylicy wystąpił nast dnia i trzymał przez kilka kolejnych dni.Ale przeszło i nie myślałam o tym specjalnie. Po ok 2 tyg od tego ataku pojawiły się dziwne skurcze w lewym oku, jakby tik , i wypychanie gałki z oczodołu. Udałam sipostaram się jak najbardziej w skrócie o przebiegu mojej choroby i wielkiej bezsilności jaką osiągnęłam już na ten moment. Zaczne od tego że mam 27 lat , nigdy nie chorowałam, poa stwierdzoną migreną. Mieszkam w Niemczech i wydawałoby się że tutaj otrzymam fachową pomoc , biorąc pod uwagę chęci tutejszych lekarzy co do wykonywania nawet bardzo drogich badań. Ok 3 miesiące temu się zaczęło. Miałam pierwszą od wielu lat migrene z aurą wzrokową , drętwieniami, i drgawkami ( drgawek nie miałam nigdy podczas poprzednich ataków) nie było także bólu głowy a jedynie uczucie kłucia jakby ktoś igły wbijał w potylice. Ból karku i potylicy wystąpił nast dnia i trzymał przez kilka kolejnych dni.Ale przeszło i nie myślałam o tym specjalnie. Po ok 2 tyg od tego ataku pojawiły się dziwne skurcze w lewym oku, jakby tik , i wypychanie gałki z oczodołu. Udałam się z tym do internisty, który zrobił podstawowe badania krwi( wyniki ok jedynie erytrocyty w góre) dał witaminy i kazał więcej pić .Po nast dwóch tyg , pojawiły się codzienne bóle głowy , uczucie rozsadzania czaszki , jakby wysokiego ciśnienia ,przeczulica i sztywność karku a następnie silne drgawki zwłaszcza nóg i drętwienia zwłaszcza lewej strony ciała. Wylądowałam na pogotowiu i zatrzymali Mnie w szpitalu. Przez następne kilka dni objawy pojawiały się i zanikały. doszły biegunki i parcie na pęcherz. Ale wyniki morfologi w normie( dalej erytrocyty w góre, leukocyty troche podwyższone, crp w normie) zobili mrt głowy , wyniki ok więc wypuścili do domu z diagnozą "migrena".Przez następny miesiąc starałam się żyć normalnie ale bardzo często miałam bóle głowy, widoczną gołym okiem sztywność mięśni na karku , w oczach pojawiły się mroczki , samopoczucie jak przy grypie, totalny brak siły, mdłości ,zaburzenia równowagi. Zaczęły się też bóle kręgosłupa w okol lędzwiowej promieniujące na lewe podbrzusze szczególnie przy siedzeniu , leżeniu. Bóle stawów ,łokciowego, kolanowego, bóle mięśni i kości. Objawy jakby rwy ramiennej i kulszowej z lekkim niedowładem lewej strony ciała. lekarz domowy skierował mnie do ortopedy podejżewając zwyrodnienia w odc szyjnym i lędzwiowym. Ortopeda skierował na mrt kręgosłupa, wynik ok, ale "reaktywny wysiek miedzystawowy obustronny w odc L3/4 i L4/5 . Ortopeda stwierdził że możliwe że doszło do ucisku na nerwy przez stan zapalny w otrzewnej i na usg do gastrologa. Gastrolog słysząc o moich dwumiesięcznych biegunkach (z krwią) skierował na kolonoskopie i zrobił usg w którym stwierdził powiększone organy :macice , jajniki i skierowanie do szpitala. A w szpitalu 10 badanie krwi z kolei , brak stanu zapalnego bo ob , leukocyty i crp ok ,wiec brak powodów do zatrzymania w szpitalu ponieważ nie ma zagrożenia życia. Jedyne co w morfologi bardzo urosło to kreatynina (w przeciągu miesiąca od ost badań 54 na 86) a także spadło MCHC (do 32 ) erytrocyty dalej wysokie.I tak mam ustalony termin na za 2 tyg na kolonoskopie i już sama nie wiem co myśleć . Stan podgorączkowy utrzymuje mi się już ponad dwa miesiące, chwilami sięga do 37,7 ale według lekarzy nie ma zagrożenia życia , a każdy specialista skupia się na swojej dziedzinie i nie łączy faktów. Stąd pytanie do Was .Czy takie objawy mogą świadczyć o boleriozie?Kilka lat temu na wakacjach miałam kilka kleszczy, ale chyba nie było rumienia. Dodam że miałam robione teraz dwa testy Elisa. W pierwszym wyszły podwyższone IMG 26, 4, bez IGG , w drugim teście robionym miesiąc poźniej IMG wyżej 27,8 bez IGG.Czy takie wyniki mogą świadczyć o boleriozie? Czy może o innej zarazie która nie objawia się podwyższonym CRP? W badaniu kału znaleźli candide ale lekarz odradził leczenie antybiotykiem bo to podobno bardziej zaszkodzi niż pomoże. Przyszło mi do głowy że to może być grzybica wielonarządowa. Jeżeli jesteście Państwo w stanie jakoś doradzić może nasunąć jakieś podejżenie to będę ogromnie wdzięczna. Po tych kilku miesiącach chodzenia od lekarza do lekarza i męczenia się z tymi wszystkimi objawami jestem dosłownie wykończona psychicznie.

Niewątpliwie jest przewlekły stan zapalny.
Nie doczytałem się wykonania EEG.
Od razu zaznaczę, nie ma 100% metody diagnostycznej boreliozy. W Niemczech stosuje się dosyć istotny i b.dobrytest LTT borelioza
Innym testem jest test 6 Lume
Standardowe testy western czy eliza mogą być negatywne a podane wyżej są dużo dokładniejsze.Inną sprawą jest że przy boreliozie seronegatywnej standardowe badanie jest bez wartości

Podawane objawy są dosyć charakterystyczne dla boreliozy,chociaż przy stanie przewlekłym wyniki powinny być odwrotne. ImG zwykle jest wyższe w początkowym okresie zachorowania a IgG w późniejszym.Co może być powiązane jak wyżej zaznaczyłem
Czy rozważano pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego do badań?
Jeśli to jest borelioza,to trzeba się liczyć z 1-2 rocznym leczeniem przy zastosowaniu łączonych antybiotyków(kilku)
I na koniec aby ocenić czy to jest rzeczywiście borelioza,wskazane wykonać powyższe badania ale w badaniach różnicowych należy rozważyć czy nie występuje RZS, fibrormialgia, SLA czy idiopatyczne porażenie nerwów czaszkowych oraz jeszcze kilka innych jednostek chorobowych.Ale na poczatek podane.

Niedawno zrobiłem sobie rozszerzone badania w związku z kilkoma objawami, które mnie trapią. Najbardziej irytująca jest dla mnie senność oraz ciągłe zmęczenie. Wykryto u mnie lamblię oraz glistę. Z pasożytów już się wyleczyłem, jednak zmęczenie oraz senność dalej pozostały. Wczoraj zrobiłem sobie test na boreliozę, antyciała IgG testem Western Blot, gdyż w latach poprzednich miałem kilka ukąszeń kleszczy (bez rumienia). W tym roku nie miałem żadnych ukąszeń. Wczoraj otrzymałem wyniki. Czy potwierdzają one wystarczająco, że mam boreliozę, czy powinienem zrobić jeszcze dla pewności inne testy?

Wyniki są dodatnie a więc wskazują na Borrelia burgdorferi

Z góry przepraszam za głupotę pytania ....
szukam przyczyn nadwrażliwości okolic oczu - twarz
to naprawdę utrudnia mi zycie (kilka razy robiony rezonans nie przyniósł efektu)
oczywiście padło podejrzenie borelioza
zrobiłem ELISA - tam było IgM 21,7 (czyli 0,3 brakowało do wyniku dodatniego
western Blot przy intensywności dwa wskaźniki były 8 a to p41 i OspC Bb (borelia burgorferi)
anti Humam IgM wyszło 102
a Kontrola (Ko) 86
ogólnie wynik negatywny
ale wyczytałem że wynik może być fałszywie negatywny
czy ktoś mi pomoże zrozumiec te wyniki
i czy mogą być inne przyczyny tych podwyższonych składników - z góry jestem dozgonnie wdzięczny
naprawdę sam juz nie wiem co robić gdzie szukać