ForumMedyczne.edu.pl

Zmiany skórne przebiegające z towarzyszącym świądem są zwykle trudne do zróżnicowania. Mężczyzna, lat 30, został przyjęty na oddział dermatologiczny z powodu utrzymującego się od kilku tygodni świądu, który nasilał się w godzinach nocnych, oraz rozsianych zmian skórnych. Przy przyjęciu stwierdzono zmiany o typie obrzękowych grudek i pęcherzyków, które miały linijny układ. Zmiany zlokalizowane były na zgięciowej powierzchni przedramion (ryc. 1), głównie w okolicach nadgarstków, na bocznych powierzchniach tułowia, w okolicy łokci oraz narządów płciowych. W wywiadzie stwierdzono uzależnienie od alkoholu i papierosów, brak stałego miejsca zamieszkania. Po miejscowej aplikacji Pigmentum Castellani (barwiący preparat odkażający o złożonym składzie) uwidoczniły się śródnaskórkowe korytarze powstałe na skutek rozluźnienia struktur komórkowych.

Najbardziej prawdopodobnym rozpoznaniem w opisywanym przypadku jest:

a. Świerzb
b. Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia
c. Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry
d. Atopowe zapalenie skóry

Świerzb (synonim: świąd siedmioletni)
Świerzb jest chorobą skóry wywołaną przez pasożyta ludzkiego o nazwie Sarcoptes scabiei. Do zakażenia dochodzi na skutek bliskiej styczności z osobą chorą. Najczęstszą drogą rozprzestrzeniania się choroby jest kontakt seksualny, rzadziej do transmisji zakażenia dochodzi na skutek używania wspólnej bielizny, spania w jednej pościeli lub innych kontaktów osobistych. W przypadku pierwszego zakażenia, zwykle po 3-6 tygodniach, pacjenci zgłaszają silny świąd, który nasila się w godzinach nocnych, co związane jest z aktywnością patogenu. Znaczenie diagnostyczne mają wykwity skórne dwojakiego rodzaju. Zmiany pierwotne to drobne grudki i tzw. nory świerzbowcowe, tj. korytarze drążone w warstwie rogowej naskórka przez samice świerzbowca. Te linijne wykwity mają zwykle długość od kilku do kilkunastu milimetrów, a uwidaczniają się lepiej po posmarowaniu skóry barwnikiem, np. jodyną, pigmentem Castellaniego lub nawet atramentem. Rozluźnione komórki silniej chłoną barwnik, co powoduje jego nagromadzenie i intensyfikację koloru. Wykwity wtórne są wynikiem mechanicznego uszkodzenia naskórka na skutek drapania lub reakcji alergicznej na antygeny pasożyta. Należą do nich przeczosy (linijne ubytki naskórka), zmiany wypryskowe (egzematisatio) i wtórne zakażenia (impetiginisatio). Rzadziej zmiany mają postać pęcherzy lub pęcherzyków.

Najczęstszym umiejscowieniem wykwitów są boczne powierzchnie palców rąk, zgięcia i fałdy skórne, brodawki sutkowe u kobiet i okolice płciowe u mężczyzn. Nierzadką lokalizacją zmian są okolice pępka i pośladki. Świerzb nie zajmuje pleców (okolica międzyłopatkowa) i twarzy.
prof. dr hab. med. Anna Woźniacka
I Katedra Dermatologii i Wenerologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi