ForumMedyczne.edu.pl

W dzisiejszym społeczeństwie zjawisko marznięcia rąk i stóp jest bardzo rozpowszechnione. Dolegliwość ta dotyczy przede wszystkim osób zdrowych i nie wymaga specyficznego leczenia farmakologicznego. Jednak w niektórych przypadkach jest to objaw choroby.

Utarło się przekonanie, że objaw marznięcia rąk i stóp związany jest z zaburzeniami układu krążenia. Nie jest to do końca prawdą, gdyż wiele osób cechuje się indywidualną wrażliwością na odczuwanie zimna, niekoniecznie związaną z chorobami serca. W populacji ludzi zdrowych, w każdym wieku, obserwujemy różną reaktywność skórnych naczyń krwionośnych. Objaw marznięcia rąk i stóp najczęściej występuje u młodych kobiet z niskimi życiowo wartościami ciśnienia tętniczego (około 90/60 mmHg). Nie jest on jednak wyrazem patologii, wiąże się jedynie z dużą wrażliwością naczyń skórnych na katecholaminy.
Ciepłe skarpetki wystarczą

Osoby wysoko reaktywne, tzn. łatwo ulegające zarówno pozytywnym, jak i negatywnym emocjom, często wydzielają w nadmiarze katecholaminy, które silnie kurczą obwodowe naczynia krwionośne. Objaw ten wywołuje zmniejszenie ucieplenia skóry, powodując uczucie marznięcia. Jest to częste zjawisko, które każdy z nas może zaobserwować u siebie w chwili silnego stresu. Zimne, spocone dłonie, suchość w jamie ustnej to typowe objawy nadmiernego wydzielania katecholamin (adrenaliny i noradrenaliny).

Tak silna i wrodzona reaktywność rzadko wymaga interwencji lekarskiej. Osoby z uczuciem łatwego marznięcia kończyn powinny unikać narażania ich na nadmierne wychłodzenie. Muszą pamiętać o ciepłych butach, skarpetkach i oczywiście rękawiczkach. Pomóc mogą także ciepła herbata, gorąca kąpiel czy sauna.
Bez lekarza ani rusz

Popularne przekonanie, że łatwo marznące ręce i stopy są związane „ze słabym krążeniem”, nie wzięło się jednak znikąd. Z medycznego punktu widzenia w pewnych populacjach osób cierpiących na choroby układu krążenia rzeczywiście możemy zaobserwować jeden z wielu towarzyszących objawów, jakim są zimne dystalne części kończyn. W dalszej części artykułu wspomnę o kilku jednostkach chorobowych związanych z marznięciem rąk i stóp.
Odmrożenie

Warto podkreślić, że często zaburzenia krążenia skórnego, tętniczego i żylnego występują u osób zdrowych z zupełnie prawidłowo funkcjonującym sercem, ale po przebytym odmrożeniu kończyn. W takich przypadkach obserwujemy nadmierną reaktywność naczyń, wrażliwość na zimno i nadmierne zaczerwienienie skóry dłoni i stóp. Stan ten nie ma jednak nic wspólnego z zaburzeniami krążenia systemowego ani z chorobami serca.
Niewydolność serca

Występują natomiast patologie wywołujące ewidentne zaburzenia krążenia obwodowego i powodujące uczucie marznięcia dystalnych części kończyn. Na pierwszy plan wysuwa się tu niewydolność serca – najczęstsza jednostka chorobowa u osób starszych z uszkodzeniem mięśnia serca. Patofizjologicznie zaburzenia krążenia skórnego mają tu podobną przyczynę jak u osób wysoko reaktywnych, o których wspominałem wyżej, ale zupełnie inna jest przyczyna wyrzutu katecholamin. Rzeczywiście, niewydolne, uszkodzone serce nie jest w stanie wpompować do krążenia systemowego odpowiedniej ilości krwi. Frakcja wyrzutowa zamiast 65-100 proc. wynosi 20-30 proc. Powoduje to znaczący spadek przepływu krwi przez narządy wewnętrzne, które są niedotlenione i niedożywione, a ten stan wywołuje permanentny stres fizyczny powodujący wyrzut katecholamin. Te natomiast nie tylko poprawiają wyrzut krwi z serca, lecz także kurczą naczynia obwodowe, przyczyniając się do wystąpienia uczucia zimnych rąk i stóp.
Miażdżyca

Zjawisko obwodowego niedokrwienia kończyn możemy również zaobserwować u pacjentów dotkniętych rozległą obwodową miażdżycą tętnic. Wówczas badający lekarz stwierdza bardzo głośne szmery naczyniowe nad większością tętnic obwodowych oraz nie wyczuwa tętna nad tętnicami. W tym przypadku zaburzenia ukrwienia oraz ucieplenia rąk i stóp wywołuje zamykanie się światła tętnic pod wpływem odkładania się złogów cholesterolu. Dolegliwość ta dotyczy głównie osób starszych.
Palenie tytoniu

Jednym z bardzo poważnych czynników nasilających kurczenie się i zamykanie naczyń obwodowych jest palenie tytoniu. Reakcja na nikotynę jest niezwykle indywidualna. Nikotynizm przyczynia się do postępu miażdżycy, zamykania światła tętniczek, a w niektórych przypadkach predysponuje do wystąpienia zmian zapalnych. Z paleniem tytoniu związane jest zakrzepowo-zatorowe zapalenie naczyń – groźne schorzenie niszczące obwodowe części kończyn.
Objaw Raynauda

Napadowe zaburzenie ukrwienia palców dłoni (rzadziej stóp) pod wpływem niskiej temperatury nazywa się w medycynie objawem Raynauda. Może on występować samoistnie, bez uchwytnej przyczyny, jednakże częściej jest objawem towarzyszącym poważnym chorobom ogólnoustrojowym, głównie z grupy autoimmunologicznych chorób tkanki łącznej. Polega on na gwałtownym kurczu naczyń dłoni. Powoduje to zblednięcie i zasinienie palców pod wpływem chłodu, a następnie – w trakcie ich ocieplenia – skóra dłoni i palców ulega nadmiernemu przekrwieniu.

Należy podkreślić, że poza omówionymi zaburzeniami istnieje jeszcze wiele innych o charakterze zapalnym, autoimmunologicznym, alergicznym, genetycznie uwarunkowanym, które upośledzają krążenie obwodowe i wywołują objawy łatwego marznięcia kończyn. Są to jednak niezwykle rzadkie zespoły chorobowe.

dr n. med. Piotr Gryglas
Opublikowano w Manager Apteki, Rocznik 2008, Nr 9
źródło: nazdrowie.pl