Wpływ Jodu na tarczycę, zalecenia i potrzeby

Choroby przysadki mózgowej, tarczycy, nadnerczy, jajników.
admin. med.

Wpływ Jodu na tarczycę, zalecenia i potrzeby

Post autor: admin. med. »

Wybierając się na krótszy czy też dłuższy pobyt nad naszym Morzem Bałtyckim, chyba prawie każdy myśli o tym, że „pooddycha” tam dobroczynnym jodem. Bo przecież to właśnie w morskiej wodzie miliony lat temu, gdy powstawały morza, uległy rozpuszczeniu sole jodowe. I do dziś w nadmorskim powietrzu unosi się aerozol jodowy, rozpylany przez wzburzone fale morza. I im większe bałwany rozbijają się o brzeg, tym więcej jodu trafia do atmosfery. Część jodu wraca do gleby w czasie deszczu, ale większość zanika w stratosferze. Prowadzi to do stałego niedoboru jodu w glebie, zmniejszonego wychwytywania go przez rośliny i ciągłego niedoboru jodu u ludzi zwłaszcza na większych wysokościach i w krajach, w których sól nie jest jodowana. Zbadano, że na obszarach nadmorskich stężenie jodu w powietrzu jest kilkakrotnie wyższe niż w głębi kraju.
Jod jest jednym z wielu mikroelementów, niezbędnych dla naszego organizmu. Zapewnienie dostatecznej ilości jodu ma podstawowe znaczenia dla syntezy hormonów tarczycy tj. trójjodotyroniny i tyroksyny, a także dla prawidłowej czynności i budowy gruczołu tarczowego.
Na wybrzeżu możemy oddychać powietrzem z jodem, natomiast w pozostałych częściach naszego kraju wprowadzamy go do organizmu głównie drogą pokarmową. Najwięcej tego pierwiastka jest w wodzie, w rybach i wątrobie. Poza tym od dawna w Polsce dostępna jest sól jodowana, która jest doskonałym źródłem jodu, zwłaszcza na terenach ubogich w jod, a takim terenami są na przykład obszary podgórskie i górskie, zwłaszcza, że jodki doskonale wchłaniają się z przewodu pokarmowego.
Ilość jodu w całym organizmie człowieka wynosi od 20 do 50 mg, z czego około 75 procent zmagazynowane jest w tarczycy. Dobowe zapotrzebowanie na jod dla człowieka dorosłego wynosi 150-300 mikrogramów. Ilość ta zapewnia właściwe funkcjonowanie tarczycy, a tym samym wszystkich czynności organizmu regulowanych przez tarczycę. Tarczyca jest narządem leżącym u podstawy szyi, zbudowanym z dwóch płatów połączonych cieśnią Hormony tarczycy działają stymulująco na przemianę materii tj. zwiększają syntezę białka oraz nasilają zużycie tlenu w komórkach. Hormony te decydują o prawidłowym wzroście i rozwoju człowieka.
Długotrwały niedobór jodu, występujący endemicznie na terenach ubogich w jod w powietrzu i wodzie, prowadzi do powiększania się tarczycy czyli tzw. wola endemicznego z niedoboru jodu. Wole endemiczne rozrastając się może dawać dolegliwości wynikające z ucisku na tchawicę lub przełyk. Jednocześnie patrząc na człowieka z wolem widać uwypuklający się mniejszy lub większy guz u podstawy szyi zniekształcający jej zarysy.
Innym stanem, tym razem fizjologicznym, który szczególnie usposabia do niedoboru jodu jest ciąża, kiedy to u kobiety ciężarnej wzrasta zapotrzebowanie na ten pierwiastek. Już w 12-tym tygodniu ciąży tarczyca płodu uruchamia własną syntezę hormonów, a potrzebny do tego jod pobiera z zapasów matki. Poza tym u kobiety ciężarnej wzrasta ilość estrogenów, które również wpływają na obniżenie ilości aktywnych hormonów tarczycy. Utrzymujący się niedobór jodu w czasie ciąży odbija się również na płodzie, u którego może również dochodzić do przerostu tarczycy czyli wola wymagającego natychmiastowego leczenia już po urodzeniu. Duży niedobór jodu u matki może spowodować opóźnienie wzrastania i rozwoju mózgu u płodu.
Wiadomo również, że niedoczynność tarczycy na podłożu niedoboru jodu może powodować bezpłodność.
Karmienie piersią również wzmaga zapotrzebowanie na jod. Matka karmiąca potrzebuje tego pierwiastka zarówno dla siebie, jak i w celu dostarczenia właściwej dawki jodu z pokarmem swojemu dziecku.
Ciężki i długotrwały niedobór jodu może wywołać kretynizm lub objawy obrzęku śluzowatego. Kretynizm jest to wrodzone zaburzenie występujące u dzieci związane z niedorozwojem tarczycy na tle niedoboru jodu. Objawami są: niedorozwój umysłowy, duże rozmiary głowy o szerokich ciemiączkach, niski wzrost, tępy wyraz twarzy, powolność ruchów, senność, trudności w mowie.
Obrzęk śluzowaty występuje w zaawansowanej niedoczynności tarczycy u dorosłych i jest spowodowany bezpośrednio niedoborem tyroksyny. W przestrzeniach międzykomórkowych tkanek dochodzi do gromadzenia się substancji podobnych do śluzu. W efekcie dochodzi do pogrubienia skóry i tkanki podskórnej. Poza tym chory jest osłabiony, ciągle odczuwa zimno oraz senność, wzrasta ciężar ciała, pojawia się zaparcie, trudności w koncentracji i zapamiętywaniu, zmniejsza się zdolność do pracy. U kobiet miesiączki wydłużają się i występują nieregularnie, a u mężczyzn dochodzi do impotencji.
W celu zdiagnozowania zaburzeń czynności tarczycy oznacza się w surowicy krwi poziomy hormonów: TSH, fT3 i fT4. W pierwotnej niedoczynności tarczycy stężenie TSH jest wysokie a stężenia fT3 i fT4 niskie. Innym pomocniczym badaniem jest oznaczanie stężenia cholesterolu całkowitego, które również ulega wzrostowi. Zawsze powinno być również wykonane usg tarczycy. O innych specjalistycznych badaniach decyduje lekarz endokrynolog.

W aptekach dostępne są gotowe preparaty jodowe zawierające jodek potasowy. Należy zażywać je po posiłku popijając czystą wodą, zawsze zgodnie z zaleceniami lekarza W profilaktyce preparaty te stosuje się przez wiele lat, natomiast w celach leczniczych dopóki jest taka konieczność.
Doustne preparaty jodu wskazane są w:
- zapobieganiu wola u kobiet ciężarnych,
- w leczeniu wola z niedoboru jodu u niemowląt, dzieci i młodzieży,
- w niedoczynności tarczycy, jeśli jest ona wywołana znacznym niedoborem jodu lub zaburzeniami przemiany jodowej.
Przeciwwskazania do stosowania preparatów jodu to: nadczynność tarczycy oraz podejrzenia raka tarczycy.

Zapobieganie powstawaniu wola w niedoboru jodu
Niemowlęta i dzieci 50-100 mikrogramów/dz
Młodzież i dorośli 100-200 mikrogramów/dz
W okresie ciąży i laktacji 150-200 mikrogramów/dz

Profilaktyka jodowa w okresie ciąży i laktacji
1. przyjmowanie codziennie 200 mikrogramów jodu w tabletkach
2. używanie do celów spożywczych wyłącznie soli jodowanej
3. regularne jedzenie ryb morskich i picie mleka

Niektórzy boją się uczulenia na jod. Ryzyko tego uczulenia przy przyjmowaniu jodu w ilościach fizjologicznych w ramach profilaktyki nie wystepuje. Odczyny uczuleniowe mogą pojawiać się jedynie przy wysokich dawkach, podawanych dożylnie w postaci preparatów kontrastujących.

Sporadycznie może zdarzyć się przewlekłe zatrucie jodem. Dochodzi do niego wtedy, gdy dzienna podaż jodu przekracza 20-krotnie zapotrzebowanie dzienne, tj. 2 mg/dz. Objawami towarzyszącymi są: metaliczny smak w ustach, zwiększone wydzielanie śliny, podrażnienie żołądka i zmiany trądzikowe na skórze. Ostre zatrucie jodem może wystąpić po doustnym wypiciu jodyny czyli alkoholowego roztworu jodku potasowego i jodu. Objawami są nudności, wymioty, biegunka, a później rozwija się wstrząs. Zatrucie ma zwykle przebieg ciężki i wymaga intensywnego leczenia szpitalnego.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post