Nietrzymanie stolca: etiologia, diagnostyka i leczenie

Choroby układu pokarmowego; przełyku, żołądka, jelit, wątroby, trzustka, dróg żółciowych, odbytu)
admin. med.

Nietrzymanie stolca: etiologia, diagnostyka i leczenie

Post autor: admin. med. »

Nietrzymanie stolca: etiologia, diagnostyka i leczenie
Tłumaczył dr n. med. Mieszko Norbert Opiłka

Konsultował prof. UJ dr hab. n. med. Piotr Wałęga, III Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków

Skróty: CCF-FI - Cleveland Clinic Florida Fecal Incontinence Score; FDA - Food and Drug Administration; FISI - Fecal Incontinence Severity Index; FIQL - Fecal Incontinence Quality of Life Scale; NS - nietrzymanie stolca; RF - fale o częstotliwości radiowej; SNS - stymulacja nerwów krzyżowych; USG - ultrasonografia

Karim Alavi, Soon Chan, Paul Wise, Andreas M. Kaiser, Ranjan Sudan, Liliana Bordeianou, Fecal Incontinence: Etiology, Diagnosis, and Management, J. Gastrointest. Surg., Vol. 19 (10): 1910-1921, with permission from Springer International Publishing AG, Part of Springer Science + Business Media © 2015 The Society for Surgery of the Alimentary Tract

Zobacz także komentarz prof. Piotra Wałęgi
Wprowadzenie

Nietrzymanie stolca (NS) jest wyniszczającą chorobą kobiet i mężczyzn w różnym wieku, dotyczącą przeciętnie 18% ankietowanych, a wśród osób w wieku podeszłym - nawet 55%.1 Nietrzymanie stolca jest jedną z głównych przyczyn umieszczania starszych osób w domach opieki, w których aż 45% podopiecznych cierpi z powodu NS. U osób wymagających stałej opieki częstość występowania NS sięga 70%.1 Nietrzymanie stolca powoduje znaczne pogorszenie jakości życia. Jednakże wydaje się, że nawet częściowa poprawa w tym zakresie prowadzi do znamiennego polepszenia wskaźników jakości życia, co uzasadnia podejmowanie leczenia, nawet wówczas gdy całkowite ustąpienie objawów jest niemożliwe.2
Nietrzymanie stolca definiuje się jako nawracające niekontrolowane oddawanie stolca utrzymujące się przez co najmniej miesiąc u osoby po 4. roku życia. Kontrola wypróżnień jest wynikiem złożonej interakcji między mięśniami miednicy i kompleksem zwieraczy odbytu, podatnością odbytnicy (compliance), konsystencją stolca oraz procesami poznawczymi u danego człowieka. Na komponent mięśniowy kontroli wypróżnień składa się nie tylko aktywność zwieracza wewnętrznego i zewnętrznego odbytu, ale również mięśnia łonowo-odbytniczego, który otacza kanał odbytu na kształt pętli, pociągając ten odcinek przewodu pokarmowego w kierunku spojenia łonowego, co powoduje zagięcie dystalnego odcinka odbytnicy pod ostrym kątem. Podczas defekacji mięsień ten ulega relaksacji, a kąt - zwiększeniu, dzięki czemu stolec może być przesunięty w kierunku kanału odbytu i wydalony. Zwieracz wewnętrzny i zewnętrzny odbytu (ten drugi unerwiony przez włókna nerwu sromowego) dodatkowo zapewniają kontrolę wypróżnień przez skurcz w spoczynku. Niewydolność którejkolwiek z opisywanych struktur oraz zaburzenia konsystencji i właściwości stolca mogą wpływać na zdolność do kontrolowanego oddawania stolca i gazów.
Tematyka niniejszego artykułu przeglądowego obejmuje etiologię, diagnostykę oraz zachowawcze i chirurgiczne leczenie NS.
Etiologia

Nietrzymanie stolca może wynikać z różnych czynników etiologicznych: bywa następstwem zarówno wad wrodzonych (pierwotne NS) jak i chorób nabytych (wtórne NS). Zmiany wrodzone są stosunkowo rzadkie i obejmują wady rdzenia kręgowego i malformacje okolicy anorektalnej. Najczęstszą przyczyną nabytego NS będącego wynikiem zmian strukturalnych (anatomicznych) są zarówno urazy położnicze jak i zabiegi chirurgiczne w zakresie odbytu i odbytnicy (np. usunięcie guzków krwawniczych, operacje przetok, sfinkterotomie itp.). W przezodbytowej ultrasonografii (USG) stwierdzono ubytek ciągłości zwieracza odbytu u 35% kobiet po porodach drogą pochwową (z NS stolca albo gazów - przyp. red.).3 Uszkodzenia spowodowane ciążą i porodem nie polegają jednak wyłącznie na ewidentnym bądź rozpoznawalnym dopiero w zaawansowanych badaniach przerwaniu ciągłości mięśni zwieraczy, ale mogą dotyczyć również nerwów sromowych i wynikać z rozciągania albo ucisku i niedokrwienia. Inne zmiany strukturalne leżące u podłoża NS obejmują różnego pochodzenia zmniejszenie funkcji rezerwuarowej lub podatności bańki odbytnicy. Ich przyczyną są przebyte zabiegi operacyjne jak przednia resekcja odbytnicy z niskim zespoleniem, zapalenie odbytnicy (np. w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit, wskutek radioterapii, infekcji itd.) oraz wypadanie odbytnicy. Równie liczne są przyczyny NS niewynikające ze zmiany stosunków anatomicznych, z których najczęstsza jest biegunka o zróżnicowanej etiologii (związana ze stanami zapalnymi jelita grubego w przebiegu infekcji, zespołem jelita drażliwego, zespołem po cholecystektomii, działaniami niepożądanymi stosowanych leków itp.).
Diagnostyka
Badanie podmiotowe

Konieczne jest zebranie starannych pełnych wywiadów chorobowych. Objawy należy scharakteryzować z uwzględnieniem ich ciężkości, czasu wystąpienia i trwania oraz podtypu klinicznego (bezwiedne NS [passive incontinence], niemożność powstrzymania wypróżnienia po wystąpieniu parcia na stolec [urge incontinence], przeciek stolca utrzymujący się po bezproblemowej defekacji [fecal seepage]). Istotne jest uzyskanie informacji na temat objawów towarzyszących (np. wypadanie narządów, nietrzymanie moczu itd.), czynników zaostrzających oraz wcześniejszego leczenia. Równie ważne są dane dotyczące przebytych ciąży i porodów oraz zabiegów chirurgicznych, chorób współistniejących oraz przyjmowanych leków.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post