Bakteria Haemophilus influenzae (H. influenzae)

Rozpoznawanie, profilaktyka i leczenie chorób wewnętrznych, choroby wieku starszego, choroby zakaźne, układu oddechowego, diabetologia, alergie.
admin. med.

Bakteria Haemophilus influenzae (H. influenzae)

Post autor: admin. med. »

Haemophilus influenzae (H. influenzae) jest Gram-ujemną pałeczką, rosnącą w warunkach względnie beztlenowych, pozbawioną zdolności poruszania się i nietworzącą przetrwalników. Cechą charakterystyczną H. influenzae jest posiadanie polisacharydowej otoczki. Opisanych zostało sześć różnych typów różniących się antygenem otoczki polisacharydowej, oznaczonych a, b, c, d, e, f.
W badaniach mikrobiologicznych krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego od pacjentów z inwazyjną postacią zakażenia tą bakterią, najczęściej izoluje się serotyp b (Hib - Haemophilus influenzae typ b).
W naturze występują także bezotoczkowe szczepy Haemophilus influenzae, które kolonizują górne drogi oddechowe.
Człowiek jest wyłącznym rezerwuarem patogenu, a największą wrażliwość na zakażenia inwazyjne wykazują dzieci w wieku od 6. miesiąca życia do 5. roku życia. Do 2.-3. roku życia układ odpornościowy dziecka nie potrafi wytwarzać przeciwciał neutralizujących z podklasy IgG2 przeciwko antygenom polisacharydowym.
Zakażenia wywołane przez Haemophilus influenzae typ b są częstą przyczyną chorób, takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, posocznica, czy zapalenie nagłośni. Haemophilus influenzae typ b może powodować również zapalenie płuc, zapalenie stawów, zapalenie osierdzia i wsierdzia, zapalenie tkanek miękkich, w tym tkanki łącznej oczodołu lub policzka. Zapalenie nagłośni wywołane przez Hib występuje najczęściej między 2.-4. rokiem życia i ma gwałtowny przebieg, wymagający szybkiej hospitalizacji, często nawet w oddziale intensywnej terapii. W obrazie klinicznym dominuje szybko narastająca duszność wdechowa, sinica i stridor.
Według danych epidemiologicznych, na występowanie ciężkich zakażeń Hib oprócz wieku, mają wpływ różne czynniki środowiskowe. Zwraca się uwagę na ilość kontaktów pacjenta z innym dziećmi (żłobek, dom dziecka), wielkość rodziny i warunki mieszkaniowe. Przed wprowadzeniem szczepień, wysokie nosicielstwo bakterii powyżej 40%, dotyczyło przede wszystkim dzieci uczęszczających do żłobków i przedszkoli.
Charakterystyka
• Gram ujemna pałeczka.
• wzrost w warunkach względnie beztlenowych
• hodowla na ogrzanych płytkach agaru czekoladowego czyli podłoża z dodatkiem ogrzanej krwi (ogrzewanie erytrocytów powoduje uwalnianie czynnika X i V, które są niezbędne do wzrostu bakterii).
• 6 typów - a, b, c, d, e, f – różniacych się polisacharydową otoczką
• bakteria nieruchoma,
• nie tworzy spor (przetrwalników)

Czynniki zjadliwości
• polisacharyd otoczkowy - główny czynnik zjadliwości podtypu b (jest u tego podtypu zbudowany z fosforanu fosforybozylorybitolu, który posiada silne właściwości antyfagocytarne)
• lipooligosacharydy błonowe - biorą udział w przyleganiu bakterii, inwazyjności i uszkadzaniu nabłonka rzęskowego
• proteaza IgA - unieszkodliwia przeciwciała, skierowane przeciwko bakterii
• białka Hia i Hsf mają zdolność adhezji do różnych linii ludzkich komórek nabłonkowych i wraz z adhezyną Hap umożliwiają przyleganie i wnikanie bakterii do komórek nabłonkowych
Ponadto:
• adhezyna Hap pośredniczy w tworzeniu mikrokolonii
• białka HMW1 i HMW2 są również czynnikami adhezyjnymi i umożliwiają kolonizację ludzkich komórek nabłonkowych
• białka błony zewnętrznej OmpP2 i OmpP5 pośredniczą w wiązaniu się bakterii do sialowanych oligosacharydów mucyny, wydzielanej przez komórki nabłonkowe górnych dróg oddechowych - inicjują proces kolonizacji

Chorobotwórczość
Szczepy otoczkowe, a wśród nich przede wszystkim przedstawiciele serologicznego typu b(Hib), mogą być u dzieci poniżej 5 roku życia czynnikiem etiologicznym ciężkich zakażeń inwazyjnych, takich jak:
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
• zapalenie płuc
• zapalenie nagłośni
• posocznica
oraz rzadziej
• zapalenia szpiku kostnego
• zapalenia stawów i
• ropowicy tkanki podskórnej.
Zakażenia szczepami bezotoczkowymi (NTHi - Nontypable Haemophilus influenzae) wywołują:
• zapalenie ucha środkowego
• zapalenie zatok przynosowych
• zapalenie płuc
• zapalenie spojówek
• zespół spojówkowouszny
• posocznicę noworodków.

Epidemiologia
Do zakażenia Haemophilus influenzae dochodzi na drodze kropelkowej, w czasie kontaktu z bezobjawowym nosicielem lub z osobą chorą. Duże znaczenie w szerzeniu się zakażenia mają czynniki socjalne, takie jak przeludnienie, liczba dzieci w pomieszczeniach, pobyt w żłobku i przedszkolu. Na zakażenie szczególnie narażone są dzieci z upośledzeniem odporności. Do tej grupy zalicza się dzieci z anatomicznym lub czynnościowym brakiem śledziony, hipogammaglobulinemią (zwłaszcza z niedoborem IgG2), w trakcie chemioterapii oraz zakażone HIV.
Największa ilość wywoływanych przez Hib zachorowań na zapalenia opon mózgowordzeniowych i mózgu, posocznice i inne, niejednokrotnie o śmiertelnym przebiegu zakażenia narządowe, przypada na 6.-7. miesiąc życia. Zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wywołane przez Hib stanowią 21% wszystkich zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych w Polsce. Około 5-7% zakażeń tego typu kończy się zgonem dziecka. Lista potencjalnych powikłań obejmuje opóźnienie rozwoju psychoruchowego, wodogłowie, padaczkę i zaburzenia słuchu.

Leczenie
Szczepy Haemophilus influenzae są powszechnie wrażliwe na penicyliny z inhibitorami i cefalosporyny II i III generacji. Głównym mechanizmem oporności jest wytwarzanie betalaktamaz hydrolizujących naturalne penicyliny, amino- i ureidopenicyliny. W Polsce odsetek tych szczepów wśród pozaszpitalnych izolatów z dróg oddechowych był niski, ale obserwuje się tendencję wzrostową.
Pojawiły się również szczepy BLNAR – oporne na ampicylinę, beta-laktamazo-ujemne (betalactamase negative ampicillin resistant), u których obecny jest mechanizm oporności typu receptorowego – w Polsce wykryte po raz pierwszy w 2002 r.
Jak wynika z danych KORLD występują one w naszym kraju coraz częściej. Szczepy BLNAR powinny być traktowane jako klinicznie oporne na amoksycylinę z kwasem klawulanowym, ampicylinę z sulbaktamem, cefaklor, cefprozil, cefuroksym i cefetamet, pomimo iż in vitro niektóre z tych szczepów mogą wykazywać wrażliwość na wymienione leki.
Wszystkie izolowane w Polsce szczepy są wrażliwe na fluorochinolony. Natomiast wysoki odsetek szczepów opornych na kotrimoksazol wyklucza ten lek z terapii empirycznej.

Profilaktyka
W profilaktyce zakażeń Haemophilus influenzae typ b stosowane są szczepienia ochronne. Szczepienie przeciwko Hib jest szczepieniem obowiązkowym, wprowadzonym do kalendarza szczepień w 2007 roku.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post