Pobieranie plwociny na posiew

Rozpoznawanie, profilaktyka i leczenie chorób wewnętrznych, choroby wieku starszego, choroby zakaźne, układu oddechowego, diabetologia, alergie.
admin. med.

Pobieranie plwociny na posiew

Post autor: admin. med. »

Materiał diagnostyczny w zakażeniach dolnych dróg oddechowych
Materiały kliniczne pobierane od pacjentów w procesie diagnostyczno-terapeutycznym zakażeń dolnych dróg oddechowych (ddo), w tym zapaleń płuc, należą do najtrudniejszych w laboratorium mikrobiologicznym pod względem oceny ich przydatności do badań i interpretacji uzyskanych wyników. Istnieje wiele kontrowersji dotyczących diagnostyki zakażeń ddo, kładących nacisk na zasady pobierania materiału do badań przed rozpoczęciem leczenia przeciwdrobnoustrojowego w celu stwierdzenia obecności bakterii. Wiele argumentów przemawia za leczeniem zakażeń ddo, opartym wyłącznie na ocenie klinicznej, ale są też takie, które opowiadają się za leczeniem na podstawie wyników badań bakteriologicznych z użyciem „półilosciowych” i „ilościowych” metod mikrobiologicznych.
Pojęcie „zakażeń dolnych dróg oddechowych” jest szerokie i obejmuje kilka jednostek, których zdolność rozpoznania pozwala ukierunkować diagnostykę i terapię empiryczną. Pozaszpitalne zapalenie płuc (ang. community-acqiured pneumonia – CAP) to zapalenie, które powstało w warunkach domowych lub rozwinęło się w szpitalu przed upływem 48 godzin od początku hospitalizacji. Zwykłe typowe zapalenie płuc rozwija się bez objawów poprzedzających, ale może wystąpić w przebiegu zapalenia oskrzeli.
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) charakteryzuje się przede wszystkim ograniczeniem drożności oskrzeli, spowodowanym przewlekłym zapaleniem oskrzeli i/lub rozedmą płuc. Jest to obecnie najczęstsza choroba przewlekła układu oddechowego, a najczęstszą przyczyną bakteryjnego zaostrzenia POChP są głównie Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis i Streptococcus pneumoniae.
Znacznie rzadziej czynnikami etiologicznymi są tlenowe pałeczki Gram-ujemne z rodziny Enterobacteriaceae, czy też pałeczki niefermentujące, jak również patogeny określane jako „atypowe” (Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae, Legionella pneumophila).
W celu ustalenia etiologii zakażeń dolnych dróg oddechowych prowadzi się diagnostykę mikrobiologiczną różnych materiałów klinicznych:
• plwocina
• materiały pobierane z wykorzystaniem technik inwazyjnych (m.in. aspiraty tracheostomijne i przeztchawicze, materiały bronchoskopowe, biopsja płuca)
• krew na posiew
• surowica krwi (wykrywanie antygenów grzybiczych)
• mocz (wykrywanie antygenów L. pneumophila, S. pneumoniae).
W lecznictwie pozaszpitalnym, ale również i w lecznictwie zamkniętym, najczęstszym i najłatwiejszym do pozyskania materiałem do diagnostyki zakażeń dolnych dróg oddechowych jest odkrztuszona plwocina.

Wskazania
Plwocina jest najczęściej stosowanym materiałem klinicznym do diagnostyki zakażeń dolnych dróg oddechowych, wywołanych florą tlenową Gram-dodatnią lub Gram-ujemną: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, pałeczkami Gram-ujemnymi z rodziny Enterobacteriaceae, czy też pałeczkami niefermentującymi: Pseudomonas aeruginosa, Burkholderia cepacia.

Technika pobrania i główne zasady

• próbka musi pochodzić z tzw. głębokiego kaszlu
• w przypadku problemów z odkrztuszeniem plwociny ważne jest odpowiednie przygotowanie pacjenta; możliwe jest indukowanie odkrztuszenia poprzez np. inhalację hypertonicznym NaCl
• pobieranie przed włączeniem antybiotykoterapii
• plwocinę należy odkrztusić do jałowego, zakręcanego pojemnika, z szerokim otworem

Transport
• próbka powinna być badana w okresie 2 godzin od pobrania – transport bez potrzeby zapewniania specjalnych warunków
• jeśli transport jest dłuższy niż 2 godziny, należy zabezpieczyć odpowiednie warunki i sposób transportu (materiał należy dostarczyć do laboratorium w termosie zapewniającym temperaturę 4-8°C)

Badanie mikrobiologiczne
1. Wykonanie preparatu bezpośredniego
Ocenę preparatu bezpośredniego plwociny prowadzi się na podstawie 10 kolejnych pól widzenia i obejmuje ona:
1. określenie liczby komórek nabłonkowych w polu widzenia (w powiększeniu 100-krotnym)
2. określenie liczby leukocytów w polu widzenia (w powiększeniu 100-krotnym)
3. ocenie półilościowej liczby komórek bakteryjnych i ich morfologii (w powiększeniu 1000-krotnym)
Plwocina zawierająca >25 leukocytów i < 10 komórek nabłonkowych w polu widzenia powinna zostać zakwalifikowana do dalszego badania mikrobiologicznego.
Kryteria oceny półilościowej liczby komórek bakteryjnych w preparacie bezpośrednim plwociny
Ocena punktowa Liczba komórek bakteryjnych w polu widzenia*
(+) 1 komórka bakteryjna co kilka pól widzenia
(++) do 10 komórek bakteryjnych co kilka pól widzenia
(+++) do 10 komórek bakteryjnych w każdym polu widzenia
(++++) powyżej 10 komórek bakteryjnych w każdym polu widzenia
* - ocena dotyczy osobno każdego rodzaju komórek (np. ziarenkowce Gram-dodatnie lub Gramujemne, pałeczki Gram-ujemne, itp.)
Ocena liczby i morfologii bakterii w preparacie bezpośrednim pomocna jest w określeniu dominującego czynnika etiologicznego.
Mikrobiolog zwraca uwagę na obecność drobnoustrojów wewnątrzkomórkowych.
Jeśli stosunek liczby komórek nabłonkowych do liczby leukocytów wielojądrzastych wynosi około 1:1, należy podejrzewać obecność śliny.
Materiał należy bezwzględnie opracować również wtedy, gdy w preparacie nieobecne są komórki nabłonkowe przy obecności małej liczby krwinek białych, bądź też, jeśli w preparacie nie stwierdza się występowania żadnych komórek (tzw. pusty preparat).
Należy odnotować występowanie w badanym materiale dużej ilości śluzu.
Materiał, w którego preparacie bezpośrednim, barwionym metodą Grama, widoczne są cienkie, rozgałęziające się, filamentacyjne laseczki, nieregularnie wybarwione, może zawierać szczepy Nocardia spp., których hodowla wymaga specyficznych podłoży i warunków wzrostu.
2. Posiew plwociny
• Zakwalifikowaną jako przydatną do dalszego badania plwocinę, w razie potrzeby, należy poddać upłynnieniu poprzez dodanie do naczynia z plwociną 2-5 kropli preparatu mukolitycznego i delikatnie wymieszać.
• Plwocinę należy posiać (posiew redukcyjny, na całej powierzchni podłoża agarowego) na szereg podłoży bakteriologicznych: podłoże agarowe Columbia z 5% krwią baranią, podłoże czekoladowe z bacytracyną, podłoże agarowe McConkeya, podłoże Sabouraud (w przypadku podejrzenia zakażenia grzybiczego), pozwalających uzyskać wzrost wszystkich drobnoustrojów biorących udział w patogenezie zakażeń ddo.
• Płytki inkubuje się w cieplarce w określonym czasie oraz w odpowiednich warunkach temperaturowych i atmosferycznych.
• Plwocinę pochodzącą od pacjentów z mukowiscydozą, w celu szybkiej izolacji i identyfikacji czynnika etiologicznego, należy posiać na podłoża wybiórcze lub różnicująco-wybiórcze dla pałeczek Pseudomonas i Burkholderia cepacia
• Po zakończeniu etapu inkubacji, należy określić liczbę i typ wyrosłych kolonii. Liczbę kolonii danego typu ocenia się w sposób półilościowy
Kryteria oceny półilościowej liczby kolonii bakteryjnych danego typu wyrosłych na podłożach agarowych
Ocena punktowa Ocena opisowa Charakter wzrostu
(+) wzrost skąpy wzrost tylko w pierwszej ćwiartce płytki
(++) wzrost umiarkowany wzrost w pierwszej i drugiej ćwiartce płytki
(+++) Wzrost obfity wzrost w pierwszej, drugiej i trzeciej ćwiartce płytki
(++++) Wzrost obfity wzrost na całej powierzchni podłoża
• Przeglądu płytek z hodowlą należy dokonywać zawsze w oparciu o wynik oceny preparatu bezpośredniego plwociny.
• Identyfikowany czynnik etiologiczny powinien odpowiadać dominującej florze opisanej w preparacie mikroskopowym barwionym metodą Grama.
3. Antybiogram
Oznaczenie lekowrażliwości wyizolowanego czynnika etiologicznego zakażenia należy wykonać zgodnie z Rekomendacjami Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Lekowrażliwości Drobnoustrojów.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post