Próby wątrobowe: normy, interpretacja

Choroby układu pokarmowego; przełyku, żołądka, jelit, wątroby, trzustka, dróg żółciowych, odbytu)
admin. med.

Próby wątrobowe: normy, interpretacja

Post autor: admin. med. »

Podstawowe funkcje wątroby bada się oznaczając we krwi wskaźniki – enzymy. Razem z określeniem stężenia bilirubiny (główny barwnik żółci) składają się one na tzw. próby wątrobowe. Sprawdź, jakie są normy poszczególnych wskaźników w próbach wątrobowych.

Próby wątrobowe pozwalają wykryć przewlekłe zapalenie wątroby wywołane przez wirusy B i C, stłuszczenie wątroby spowodowane otyłością, zaburzeniami gospodarki tłuszczowej, cukrzycą czy nadużywaniem alkoholu, a także uszkodzenia wątroby lekami (szczególnie przeciwzapalnymi i hormonami płciowymi).
Ponieważ większość z nas prowadzi tryb życia, który szkodzi wątrobie, badanie to powinna wykonać każda dorosła osoba raz w roku.

Typowe badanie laboratoryjne wątroby obejmuje ocenę aktywności wybranych enzymów zawartych w komórkach wątroby, które w przypadku jej uszkodzenia (nie obumarcia) są wyrzucane na zewnątrz, czyli do krwi. Dwa podstawowe enzymy wątrobowe to aminotransferaza alaninowa (ALAT, ALT) i aminotransferaza asparaginowa (AspAT, AST). Nawet niewielkie uszkodzenie komórek wątroby powoduje zwiększenie ich aktywności we krwi. Można nawet stwierdzić, że im większe uszkodzenie wątroby, tym wyższa aktywność tych enzymów w pobranej próbce krwi.

Aminotransferazy to enzymy występujące głównie w wątrobie oraz mięśniach, w tym także w mięśniu sercowym. Fizjologicznie występują wewnątrz komórek, a zatem zwiększenie ich aktywności we krwi będzie się wiązało z uszkodzeniem komórek, w których występują. Bardzo wysokie wartości, sięgające kilku tysięcy (norma to poniżej 40 U/l), zazwyczaj oznaczają wirusowe uszkodzenie wątroby lub uszkodzenie po zatruciu grzybami. Wyniki przekraczające normę mogą się łączyć z mechanicznym uszkodzeniem tego narządu (żółtaczka), kamieniami w pęcherzyku żółciowym lub też z inną formą ucisku na drogi żółciowe.

Kiedy zleca się próby wątrobowe?

Charakterystyczne dla wątroby badania lekarz zleca, gdy pacjent skarży się na:

ogólne osłabienie, ciągłe zmęczenie, utratę łaknienia, nieuzasadnioną utratę masy ciała, bolesne kurcze mięśni;
zaburzenia ze strony układu pokarmowego, np. wzdęcia, nudności, odbijanie się, wymioty, ból w prawej okolicy pod żebrami, częste biegunki, odbarwione stolce czy zmiana ich konsystencji itp.;
u mężczyzn badanie może być uzasadnione utratą owłosienia pachowego i łonowego, utratą libido, impotencją oraz ginekomastią, czyli powiększeniem gruczołów piersiowych;
u kobiet powodem zlecenia badania mogą być zaburzenia miesiączkowania, utrata miesiączki, bezpłodność, wybroczyny skórne, częste krwawienia z nosa i dziąseł;
gdy pojawia się zażółcenie skóry lub białkówek (białek) oczu albo świąd skóry.

Przygotowanie do badania

Próby wątrobowe, czyli badanie aminotransferaz, wykonuje się z próbki krwi pobranej z żyły w zgięciu łokciowym. Na badanie idziemy na czczo, czyli nie jemy co najmniej 12 godzin przed pobraniem krwi. Dla prawidłowej oceny sprawności wątroby ważny jest sposób odżywiania. Jeśli dzień przed badaniem zjemy tłustą golonkę, to badania nie pokażą prawdziwego obrazu stanu wątroby, a wyniki ALAT i AspAt będą zawyżone. Podobny efekt daje wypicie alkoholu. Zbyt tłusta dieta czy nadużycie alkoholu zawsze będzie odzwierciedlone w wynikach badań. Lepiej także zrezygnować z kawy i czekolady, gdyż powodują obkurczenie się przewodów żółciowych, co też będzie widoczne w wynikach badań. Ponieważ wyższy poziom aminotransferaz będzie się utrzymywał przez kilka dni, dlatego gdy mamy zlecone wykonanie prób wątrobowych, co najmniej przez tydzień poprzedzający badanie powstrzymajmy się od diety ciężkostrawnej i picia alkoholu. Oczywiście w sytuacji, gdy są pilne wskazania do przeprowadzania prób wątrobowych, wykonuje się je bez względu na dietę.

Próby wątrobowe - normy dla poszczególnych wskaźników

ALAT (aminotransferaza alaninowa), inaczej GPT lub ALT:

Norma dla kobiet wynosi 5-40 U/I (j.m/l).
Norma dla mężczyzn wynosi 19 U/l.

Wartości wyższe od podanych mogą wystąpić przy przewlekłym lub ostrym zapaleniu wątroby, żółtaczce mechanicznej lub mononukleozie.

AspAT (aminotransferaza asparaginianowa), inaczej GOT lub AST:

Norma dla kobiet wynosi 5-40 U/I (j.m/l)
Norma dla mężczyzn wynosi - 19 U/l.

Poziom tego enzymu wzrasta przy marskości wątroby, zapaleniu, żółtaczce mechanicznej i po zawale.

Bilirubina całkowita

0,2 - 1,1 mg% (3,42 - 20,6 µmol/l)

Norma bilirubina bezpośrednia (sprzężona): 0,1-0,3 mg% (1,7-5,1 µmol/l)
Norma bilirubina pośrednia (wolna, niesprzężona): 0,2-0,7 mg% (3,4-12 µmol/l)

Fosfataza alkaliczna (zasadowa) (FA, ALP, Falk, FAL)

Norma dla noworodków: 50-165 U/I (j.m /l)
Norma dla dzieci: 20-150 U/I (j.m /l)
Norma dla dorosłych: 20-70 U/l (j.m /l)

GGT (Gamma-glutamylotransferaza)

Dla kobiet - 10-66 U/l (j.m /l)
Dla mężczyzn - 18-100 U/l (j.m /l)

GGTP (Gammaglutamylotranspeptydaza)

Norma wynosi 6 - 28 U/l
Podwyższenie wartości enzymu może świadczyć przede wszystkim o nadużywaniu alkoholu lub niedrożności dróg żółciowych.

LDH (dehydrogenaza mleczanowa)

Norma wynosi 120 - 240 U/l
Podwyższony poziom może oznaczać zapalenie wątroby, choroby dróg żółciowych, zapalenia mięśnia sercowego, stan po zawale lub chorobach nowotworowych.

ChE (cholinesteraza)

Norma: 1900-3800 U/l

HBs antygen

Norma: wynik ujemny

HCV przeciwciała

Norma: wynik ujemny
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post