ForumMedyczne.edu.pl

Hemoglobina A1c, HbA1c, Glikohemoglobina, Hemoglobina glikowana
W jakim celu badanie jest wykonywane?

W celu monitorowania przebiegu cukrzycy u chorego i pomocy w decyzjach terapeutycznych.

Kiedy badanie jest wykonywane?
Przy rozpoznaniu cukrzycy i później 2 do 4 razy w roku.

Jak się pobiera próbkę do badania?
Próbka krwi pobrana z żyły lub z opuszki palca.

Czy do badania trzeba się przygotować ?
Nie

Co się oznacza?
Badanie A1c odzwierciedla średnie stężenie glukozy we krwi w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy. Część krążącej we krwi glukozy samorzutnie wiąże się z hemoglobiną A (główna postać hemoglobiny u dorosłych). Hemoglobina jest białkiem, które pełni rolę nośnika tlenu w krwinkach czerwonych (erytrocytach). Jeśli glukoza zostanie związana z hemoglobiną A, pozostaje tam przez cały okres życia krwinek czerwonych (około 120 dni). Im więcej glukozy znajduje się we krwi, tym więcej wiąże się z hemoglobiną A. To połączenie glukozy i hemoglobiny A zwane jest HbA1c lub A1c.

A1c jest syntetyzowana i stopniowo usuwana z krwiobiegu w miarę wymierania starszych czerwonych krwinek i zastępowania ich przez nowe (zawierające hemoglobinę nieglikowaną).
Oznaczenie to wykonuje się w celu monitorowania leczenia u osoby z rozpoznaną cukrzycą. Pomaga ono ocenić skuteczność kontroli stężenia glukozy. U niektórych pacjentów badanie można wykonywać w celach przesiewowych w kierunku rozpoznania cukrzycy i stanu przedcukrzycowego. W 2010 roku Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (ADA) w swoich wytycznych stwierdziło, że badanie A1c może, wraz z oznaczeniem glukozy na czczo oraz testem doustnego obciążenia glukozą (OGTT), stanowić jedno z badań przesiewowych lub badań. diagnostycznych w kierunku cukrzycy.
Zmianom poddano sposób raportowania wyników oznaczeń A1c wykonywanych w celach monitorowania cukrzycy. Tradycyjnie w USA poziom A1c podaje się procentowo. Według wytycznych ADA nie powinien on przekraczać 7%. Zalecenia te są nadal aktualne, jednak po ponad dziesięciu latach badań mających na celu ulepszenie oraz standaryzację oznaczeń oraz wyników A1c, w 2007 roku Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne, Europejskie Towarzystwo ds. Badań Nad Cukrzycą, Międzynarodowe Towarzystwo Chemii Klinicznej (IFCC) oraz Międzynarodowe Towarzystwo Diabetologiczne przedstawiły wspólne stanowisko.
Konsekwencją tego stanowiska oraz wyników programu badawczego o nazwie ADAG, w którym dalszej ocenie poddano zależność między stężeniem glukozy we krwi a poziomem A1c, są rekomendacje dotyczące trzech sposobów podawania wyników A1c na całym świecie:
jako wartość procentowa (w oparciu o jednostki NGSP)
w jednostkach IFCC (mmol/mol)
jako szacowane średnie stężenie glukozy (eAG) według wzoru oprowadzonego w badaniu ADAG, w jednostkach mg/dl lub mmol/l.


Jak się pobiera próbkę do badania?
Próbka krwi pobrana z żyły lub z opuszki palca.


Czy dla zapewnienia odpowiedniej jakości próbki potrzebne jest przygotowanie do badania?
Nie

W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Badanie A1c wykorzystuje się głównie do kontroli wyrównania glikemii u chorych na cukrzycę, u których podstawowym celem jest utrzymywanie stężenia glukozy we krwi jak najbliżej wartości prawidłowych. Pomaga to w zapobieganiu powikłaniom wywoływanym przez przewlekle podwyższone stężenie glukozy, takim jak postępujące uszkodzenie nerek, oczu, układu sercowo-naczyniowego i nerwów. Badanie A1c jest wyrazem średniego stężenia glukozy we krwi w ciągu ostatnich trzech miesięcy. Ułatwia ono ustalenie, czy kontrola cukrzycy u pacjenta jest wystarczająco skuteczna, czy też należy zmodyfikować leczenie.
Badanie A1c jest często zlecane u chorych po rozpoznaniu cukrzycy, aby określić, jak wysoki był poziom glikemii przed leczeniem. W procesie wyrównywania cukrzycy badanie można wykonać kilkukrotnie. Następnie badanie wykonuje się kilka razy w roku. Dla oceny prawidłowej kontroli cukrzycy.

W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Zależnie od typu cukrzycy, jej wyrównania i od decyzji lekarza, A1c może być oznaczana 2 do 4 razy w roku. U osoby, z niedawno rozpoznaną cukrzycą lub gdy wyrównanie choroby nie jest odpowiednie, A1c może być oznaczana częściej.

Co oznacza wynik?
Zmiana A1c o 1% odzwierciedla zmianę średniego stężenia glukozy we krwi o około 30 mg/dl (1,67 mmol/l). Na przykład, A1c równa 6% odpowiada średniej glikemii 135 mg/dl (7,5 mmol/l), podczas gdy A1c równa 9% - średniej glikemii 240 mg/dl (13,5 mmol/l). Im bliżej wartości 6%, tym lepiej wyrównana jest choroba.
Wraz ze wzrostem poziomu A1c zwiększa się ryzyko powikłań.
Korelacja między średnim stężeniem glukozy w osoczu i poziomem A1c jest tylko szacunkowa. Zależy to od sposobu wyliczania, ale mają na to wpływ także i inne czynniki (np. czas przeżycia krwinek czerwonych). Dokładne średnie stężenie glukozy w osoczu wyliczone na podstawie wyników z laboratorium może nie być w pełni zgodne z powyższą formułą.

Co jeszcze należy wiedzieć?
Badanie A1c nie odzwierciedla przejściowych, krótkotrwałych wzrostów i spadków stężenia glukozy - dotyczy to również osób z "chwiejną" cukrzycą.
U osób z nieprawidłowym rodzajem hemoglobiny, np.: hemoglobiną S, mogą występować zmniejszone ilości hemoglobiny A. Wpływa to na ilość glukozy związanej z hemoglobiną i w konsekwencji może ograniczać przydatność badania A1c w monitorowaniu leczenia cukrzycy. W następstwie hemolizy lub przebytego krwawienia wyniki badania mogą być fałszywie zaniżone. Niedobór żelaza może powodować podwyższony wynik pomiaru A1c. U pacjentów po przetoczeniu krwi poziom A1c jest fałszywie zawyżony (roztwory konserwujące krew zawierają znaczne ilości glukozy) i przez 2 do 3 miesięcy po transfuzji nie odzwierciedla rzeczywistego poziomu glukozy.