Endoskopia przewodu pokarmowego u kobiet w ciąży

Profilaktyką, choroby żeńskiego układu płciowego, zaburzenia miesiączkowania, antykoncepcja hormonalna, mechaniczna, naturalna, ciąża, niepłodność, nowotwory narządów rodnych, porady intymne
Asystentka

Endoskopia przewodu pokarmowego u kobiet w ciąży

Post autor: Asystentka »

dr hab. n. med. Maria Kłopocka
Centrum Endoskopii Zabiegowej
Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

Piśmiennictwo dotyczące przydatności i bezpieczeństwa badań diagnostycznych oraz zabiegów endoskopowych przewodu pokarmowego wykonywanych u kobiet w ciąży jest ograniczone. Mimo ogromnego postępu technologicznego, który przekłada się na stałe zmniejszanie inwazyjności i ryzyka powikłań procedur endoskopowych, obowiązuje zasada zalecania tych badań jedynie w przypadku uzasadnionych wskazań.

Wykonanie większości badań diagnostycznych można przełożyć na okres po porodzie.1 Z drugiej strony, w przypadkach koniecznych endoskopia diagnostyczna i terapeutyczna jest metodą bezpieczniejszą niż procedury radiologiczne czy zabiegowe. Zaniechanie przeprowadzenia endoskopii ze wskazań pilnych u kobiety w ciąży stwarza poważne zagrożenie dla życia matki i dziecka, i może być uznane z błąd w sztuce lekarskiej. Decydując się na wykonanie badań endoskopowych, należy brać pod uwagę ryzyko dla zdrowia matki, przebiegu ciąży i zdrowia dziecka, jakie wiąże się z poszczególnymi procedurami oraz z zastosowaniem niezbędnych do ich przeprowadzenia leków. Podobnie jak w populacji ogólnej, najmniejsze ryzyko dotyczy krótko trwających badań diagnostycznych górnego odcinka przewodu pokarmowego, największe zaś – zabiegów terapeutycznych w obrębie dróg żółciowych (endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna [endoscopic retrograde cholangiopancreatography – ERCP]).

Ryzyko dla matki w trakcie wykonywania badań górnego odcinka przewodu pokarmowego, a także ERCP wiąże się z niebezpieczeństwem wystąpienia powikłań zachłystowych z powodu upośledzonej czynności dolnego zwieracza przełyku. Powikłaniem ERCP może być również ostre zapalenie trzustki, chociaż częstość jego występowania nie jest większa niż w populacji ogólnej. O zagrożeniu dla płodu decydują dwa główne powody.

Pierwszym z nich jest upośledzony przepływ krwi przez łożysko i ryzyko niedotlenienia płodu. Dlatego też badania endoskopowe u kobiet ciężarnych powinny być wykonywane w warunkach szpitalnych, po konsultacji z lekarzem położnikiem. Należy przestrzegać wszelkich procedur związanych z prawidłowym przygotowaniem pacjentki do zabiegu, a samo badanie powinno być zawsze przeprowadzane przez doświadczonego endoskopistę, w możliwie krótkim czasie. W trakcie badania należy monitorować saturację tlenem krwi matki oraz kontrolować wartości ciśnienia tętniczego. Konieczne jest również monitorowanie czynności serca płodu. We wszystkich badaniach wymagających sedacji powinien asystować anestezjolog, a podawane dawki dopuszczonych do stosowania leków muszą być możliwie najmniejsze. W II i III trymestrze ciąży należy przestrzegać zasady ułożenia kobiety w trakcie zabiegu na lewym boku, co pozwala na zmniejszenie ryzyka ucisku ciężarnej macicy na żyłę główną dolną, wywołania hipotensji i niedotlenienia płodu.

Drugą przyczynę zagrożeń stanowią leki i promieniowanie rentgenowskie stosowane w czasie zabiegów endoskopowych. W I trymestrze ciąży należy brać pod uwagę możliwość rozwoju wad wrodzonych, natomiast w trymestrze III zarówno stosowane leki, jak i sama procedura endoskopowa stwarzają ryzyko wywołania porodu przedwczesnego. Ryzyko wynikające ze szkodliwego działania promieniowania rentgenowskiego dotyczy fluoroskopii przeprowadzanej w trakcie ERCP. Należy więc ograniczać zarówno dawkę, jak i czas trwania napromieniania, a ciężarną macicę trzeba odpowiednio osłonić. Największą gwarancję bezpieczeństwa dla matki i dziecka stanowi doświadczony zespół wykonujący badanie. Opublikowano opisy przypadków skutecznie przeprowadzonych ERCP, w trakcie których nie stosowano promieniowania rentgenowskiego.2

Najbezpieczniejszym okresem do wykonywania badań endoskopowych u kobiet w ciąży jest II trymestr, co należy brać pod uwagę w przypadku konieczności przeprowadzenia diagnostyki z powodu objawów, które wystąpiły w I trymestrze. Mimo wszystkich wątpliwości i obaw związanych z przeprowadzaniem badań endoskopowych w ciąży należy podkreślić, że uzyskane dotychczas dane z piśmiennictwa dowodzą, że w przypadku odpowiedniego przygotowania kobiety ciężarnej i przestrzegania koniecznych zasad bezpieczeństwa, są to procedury bezpieczne, zarówno dla matki, jak i dziecka.3 Błędem jest natomiast zaniechanie albo opóźnienie wykonania odpowiedniego badania diagnostycznego, a zwłaszcza terapeutycznego, w razie stwierdzenia ewidentnych wskazań. Najważniejsze z nich, szczegółowo omówione w artykule, obejmują: objawy ostrego lub utrzymującego się krwawienia z górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego; utrzymujące się i niemające jednoznacznej etiologii wymioty, ból brzucha, dysfagię i odynofagię; podejrzenie guza nowotworowego w obrębie przewodu pokarmowego; nasiloną, przewlekłą biegunkę o niewyjaśnionej przyczynie; ostre żółciopochodne zapalenie trzustki, kamicę przewodową oraz ropne zapalenie dróg żółciowych.

Autorzy artykułu sugerują konieczność przeprowadzenia prospektywnych badań dotyczących bezpieczeństwa wykonywania badań diagnostycznych i porównania różnych metod terapeutycznych. Jak się jednak wydaje, tego rodzaju próby kliniczne nie mogą być planowane z powodów etycznych, a dalszy postęp wiedzy będzie się dokonywał głównie na podstawie opisów serii przypadków oraz ekstrapolacji danych z badań prowadzonych w populacji ogólnej.
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post