Ocena rezerwy jajnikowej

Profilaktyką, choroby żeńskiego układu płciowego, zaburzenia miesiączkowania, antykoncepcja hormonalna, mechaniczna, naturalna, ciąża, niepłodność, nowotwory narządów rodnych, porady intymne
admin. med.

Ocena rezerwy jajnikowej

Post autor: admin. med. »

Rezerwa jajnikowa to dość popularne określenie potencjału rozrodczego jaki jest w jajniku. Wszystkie przedstawione poniżej testy zwłaszcza, jeżeli są analizowane przez doświadczonego lekarza mogą bardzo dokładnie określić rezerwę jajnikową. Należy pamiętać, że tylko wyniki skrajnie nieprawidłowe mogą świadczyć o braku możliwości uzyskania prawidłowej komórki jajowej. Wszystkie inne sytuacje świadczące o niskiej rezerwie jajnikowej najczęściej nie przekreślają szansy na ciążę. Są natomiast bardzo istotną informacją o tym, że:
prawdopodobnie czasu na zajście w ciążę jest już nie dużo
szansa na ciążę jest niska (po leczeniu)
należy bardzo poważnie rozważyć zaniechanie stosowania metod leczenia o niskiej skuteczności (obserwacje cyklu, stymulacje owulacji z próbami naturalnego zachodzenia w ciążę, inseminacje domaciczne)
odpowiedź jajników na stymulację lekami może być nieprawidłowa - słaba (konsekwencją tego jest między innymi zwiększone zapotrzebowanie na leki)

Co wpływa na obniżenie rezerwy jajnikowej i czy można ją poprawić?
Najważniejszym czynnikiem jest wiek. Rezerwa jajnikowa zaczyna obniżać się od około 20 roku życia. U większości kobiet przez kolejne 10 lat proces ten jest dość powolny. Później dynamika zmian znacznie przyspiesza by osiągnąć najwyższe spadki po 35 roku życia. Należy pamiętać, że dynamika obniżania rezerwy jajnikowej u niektórych kobiet jest rzeczą bardzo indywidualną. I nie zależy od zewnętrznych objawów starzenia organizmu.
Palenie papierosów jest najbardziej znanym czynnikiem obniżającym rezerwę jajnikową na który kobieta ma wpływ.
Torbiele jajników i ich operacje. Z punktu widzenia zachowania prawidłowej rezerwy jajnikowej bardzo istotne jest zarówno odpowiednia kwalifikacja do operacji jak i sama technika zabiegu.
Duża cześć torbieli jajników to tak zwane torbiele czynnościowe, które powinny być obserwowane lub leczone zachowawczo (wchłaniają się najczęściej same lub ewentualnie po zastosowaniu antykoncepcji)
Inne torbiele które wymagają leczenia operacyjnego powinny być usuwane po ustaleniu wszystkich za i przeciw. Zarówno sama torbiel jak i zabieg operacyjny uszkadza rezerwę jajnikową.
Operacja powinna być przeprowadzona przez ginekologa, który zdaje sobie sprawę z zagrożeń jakie niesie za sobą obniżenie rezerwy jajnikowej i powstawanie zrostów pooperacyjnych.
Należy unikać koagulacji krwawiących naczyń w jajniku. W związku z tym konieczna jest umiejętność szycia w laparoskopii oraz posiadanie odpowiedniego sprzętu.
Operacje usunięcia jajowodów podczas których bardzo często dochodzi do częściowego uszkodzenia unaczynienia jajnika i w efekcie do obniżenia rezerwy jajnikowej.
Poprawienie rezerwy jajnikowej według obecnej wiedzy medycznej jest niemożliwe. W bardzo rzadkich sytuacjach dochodzi do nieistotnej klinicznie poprawy wybranych parametrów które określają rezerwę. Niestety poprawy te najczęściej wynkają ze standardowych błędów pomiarów. Poprawienie rezerwy jajnikowej to trochę tak jak chcielibyśmy cofnąć czas.

Według danych klinicznych obecnie najlepszymi metodami oceny rezerwy jajnikowej są: AFC, AMH, FSH.
Liczba pęcherzyków antralnych - (AFC ang. Antral Follicle Count)
Pęcherzyki antralne są to pęcherzyki w jajnikach o średnicy 2 - 8 mm, które są gotowe do wzrostu pod wpływem naturalnych gonadotropin produkowanych przez przysadkę mózgową lub tych samych hormonów podawanych z zewnątrz w trakcie leczenia. Podczas wzrostu pęcherzyki antralne stają się pęcherzykami dominującymi a w nich dojrzewają komórki jajowe. Zaletą oceny AFC jest to, że może być ona wykonana podczas wstępnej oceny jajników już na pierwszej wizycie u lekarza. Ze względu na wysoką wartość kliniczną opisanie liczby pęcherzyków antralnych powinno być standardową procedurą podczas badania USG narządu rodnego zwłaszcza u kobiet, które czekają na ciążę lub jeszcze nie planują potomstwa. Ta prosta czynność zwłaszcza przy użyciu dobrego aparatu USG bardzo dobrze określa rezerwę jajnikową. Niska rezerwa jajnikowa to mniej niż 5 pęcherzyków antralnych w jajniku.

Najbardziej wiarygodne badania naukowe (metaanalizy) wykazały, że AFC poniżej 4 - 5 pęcherzyków w jednym jajniku jest związane ze znacznym zmniejszeniem szansy na ciążę oraz z tym, że odpowiedź jajników na stymulację owulacji będzie nieprawidłowa.

Większa od prawidłowej liczba pęcherzyków antralnych jest czynnikiem prognostycznym wystąpienia zespołu hyperstymulacyjnego (OHSS) podczas stymulacji owulacji. Liczba graniczna nie została jednoznacznie ustalona jednak AFC > 12 – 15 pęcherzyków jest związana ze zwiększonym prawdopodobieństwem wystąpienia OHSS.

Stężenie AMH (ang. Anti-Mullerian Hormone) w surowicy krwi

Hormon Anty-Mulerowski (AMH) jest produkowany przez komórki ziarniste w pęcherzykach antralnych. Niskie stężenia AMH świadczą o obniżonej rezerwie jajnikowej natomiast wysokie mogą być czynnikiem predykcyjnym dla wystąpienia zespołu hyperstymulacjnego. Według licznych doniesień naukowych oraz naszej praktyki AMH jest zdecydowanie lepszym markerem określającym rezerwę jajnikową w stosunku do FSH i estradiolu. Dodatkowo naturalne zmiany stężenia AMH podczas cyklu są niewielkie. W związku z tym przewaga AMH polega nie tylko na dokładności ale również na możliwości oznaczania stężenia tego hormonu w dowolnym dniu cyklu. Stężenie AMH w surowicy wysoce koreluje z liczbą pęcherzyków antralnych widocznych w badaniu USG i jest dobrym czynnikiem predykcyjnym dla odpowiedzi na stymulację oraz szansy na ciąże.

Oznaczanie stężenia AMH jest obecnie standardem w ocenie rezerwy jajnikowej. O niskiej rezerwie świadczą wyniki poniżej 0,7 – 1ng/l. Wiadomość o tym, że stężenie AMH jest niskie wywołuje bardzo duży stres. Wiele tysięcy oznaczeń tego hormonu u naszych pacjentek jednoznacznie dowodzi, że niskie stężenia świadczą o niewielkich szansach na ciążę. Jednak tylko stężenia skrajnie niskie w połączeniu ze skrajnie nieprawidłowymi wynikami innych szczegółowo przeprowadzonych badań rezerwy jajnikowej mogą przekreślać szansę na ciążę.
Prosimy pamiętać o tym, że pojedynczy wynik niskiego stężenia AMH nie wyklucza w 100% szansy na ciążę zwłaszcza u młodych kobiet.

Coraz częściej pojawia się pytanie: Jeżeli mam bardzo niskie AMH to czy za kilka, kilkanaście miesięcy będę miała menopauzę?
Nie mamy obecnie żadnych danych opartych o wiarygodne badania naukowe że jest to prawda. Musimy pamiętać o kilku ważnych informacjach na temat AMH:

Kobiety ze skrajnie niskim AMH mogą miesiączkować regularnie (a więc nie mają menopauzy)
Pojedynczy wynik AMH nawet jeżeli jest poniżej normy daje nam dość dokładną informację o rezerwie jajnikowej ale tylko i wyłącznie w tym momencie. Nie wiemy czy AMH nie było niskie już wcześniej. Nie wiemy jaka będzie dynamika zmiany rezerwy jajnikowej w najbliższych latach. Możliwe jest, że AMH było niskie już dawno i kobieta przez całe swoje życie aż do menopauzy około 50 r. ż. będzie miała niskie AMH i również dzieci :).
Kandydatki na dawczynie komórek jajowych w naszym ośrodku mają rutynowo wykonywane AMH. Zdarza się, że pomimo prawidłowej liczby pęcherzyków antralnych mają AMH poniżej normy (są to młode, niepalące kobiety które niedawno rodziły dzieci).
Stężenie FSH (ang. Follicular Stimulating Hormone) w surowicy w 3 dniu cyklu
Wzrost stężenia FSH koreluje ujemnie z:
prawidłową odpowiedzią jajników na stymulację,
liczbą prawidłowych komórek jajowych,
liczbą zarodków
z szansą na ciążę (zwłaszcza w sytuacji wysokiego stężenia).

Niestety jednoznaczne ustalenie wartości progowej jest trudne. Według danych amerykańskich i brytyjskich stężenie powyżej 9-10 IU/l świadczy o obniżonej rezerwie jajnikowej. Dość często widujemy prawidłowe wyniki FSH u kobiet, które mają niską rezerwę jajnikową. Dlatego hormon ten w obecnych czasach podczas oceny rezerwy jajnikowej zawsze powinien być uzupełniony o AFC i AMH.
Jakie stężenia FSH należy uznać za nieprawidłowe u kobiet chcących zachodzić w ciążę?
Otóż, kobiety z wysokim FSH mogą mieć regularne miesiączki i nawet pojedyncze cykle owulacyjne. Należy jednak pamiętać, że podczas określenia rezerwy jajnikowej u kobiety chcącej zajść w ciążę stężenie FSH powyżej 9 - 10 mIU/ml jest wynikiem niepokojącym. Powszechnie uważa się, że stężenie FSH powyżej 15 mIU/ml jest nieprawidłowe, natomiast w przypadku FSH > 25mIU/ml szanse na ciąże są bardzo mało realne.
Podczas oceny wyników badań pamiętajmy, że stężenie FSH może różnić się pomiędzy cyklami.

Inhibina B
Jest wydzielana przez komórki ziarniste w wyniku stymulacji FSH. W mechanizmie ujemnego sprzężenia zwrotnego reguluje wydzielanie FSH. Obcenie połączony test rezerwy jajnikowej (AFC, AMH, FSH, E2) są tak dokładne że oznaczenie stężenia inhibiny B nie przynosi żadnych wartościowych informacji o rezerwie jajnikowej.

Test reakcji jajników na cytrynian klomifenu (Clostilbegyt)
Od kilku lat jest uznawany za metodę historyczną i nie powinien być stosowany w diagnostyce rezerwy jajnikowej
źródło:leczenie.gameta.pl
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post