ForumMedyczne.edu.pl

Szczepienie przeciwko grypie chorego na stwardnienie rozsiane
dr hab. n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Czy można szczepić przeciwko grypie chorego na stwardnienie rozsiane leczonego fingolimodem? Choroba jest obecnie w fazie remisji.

Osoby chore na stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex – SM) obawiają się szczepień ochronnych, gdyż po szczepieniu opisywano przypadki rzutu choroby. Wystąpienie rzutu SM po szczepieniu nie dowodzi jednakże związku przyczynowego. Zaostrzenia są typową cechą historii naturalnej SM. Chociaż stwardnienie rozsiane jest najczęstszą chorobą demielinizacyjną, opublikowano tylko kilka badań na temat wpływu szczepień na przebieg choroby. Wynika z nich, że szczepienia ochronne nie wpływają ani na występowanie SM ani na przebieg kliniczny istniejącej choroby. Wyjątkiem może być szczepienie przeciwko żółtej gorączce, które jest przeciwwskazane. Z cytowanych badań wiadomo, że w okresie remisji SM zastosowanie szczepień przeciwko grypie nie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zaostrzenia choroby. Towarzystwa naukowe, w tym American Academy of Neurology, zgodnie zalecają odroczenie szczepień ochronnych jedynie w okresie zaostrzenia choroby. Wspomniany w pytaniu fingolimod jest związkiem organicznym o działaniu immunosupresyjnym, stosowanym u osób dorosłych w leczeniu SM o ciężkim przebiegu, szybko postępującym lub w przypadku braku skuteczności interferonu beta. Lek moduluje czynność receptorów sfingozyno-1-fosforanu typu 1 (S1PR1), przez co hamuje migrację limfocytów T z węzłów chłonnych do ośrodkowego układu nerwowego. W efekcie zmniejsza autoagresyjny, szkodliwy wpływ tych limfocytów na komórki ośrodkowego układu nerwowego. Główny efekt farmakodynamiczny fingolimodu polega na zależnym od dawki odwracalnym zmniejszeniu uwalniania limfocytów z tkanki limfatycznej i przez to zmniejszenia liczby limfocytów obwodowych do 20–30% wartości wyjściowych. Immunosupresja dotyczy wybiórczo ośrodkowego układu nerwowego. Potwierdziły to badania kliniczne: całkowita częstość zakażeń po podaniu fingolimodu w dawce 0,5 mg była podobna jak po podaniu placebo, nieco częściej występowały zakażenia dolnych dróg oddechowych, głównie zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc, oraz w pewnym stopniu zakażenia wirusami Herpes. Po wprowadzeniu leku do obrotu zgłaszano przypadki rozsianych zakażeń wirusami Herpes oraz zakażeń drobnoustrojami oportunistycznymi, np. wirusem JC (wirus Johna Cunninghama, który wywołuje postępującą wieloogniskową leukoencefalopatię), kryptokokami, w tym kryptokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i atypowymi mykobakteriami. Zgodnie z informacjami zawartymi w ChPL Gilenya podczas leczenia fingolimodem i do dwóch miesięcy po jego zakończeniu szczepienia ochronne mogą być mniej skuteczne. Natomiast stosowanie szczepionek atenuowanych może nieść ze sobą ryzyko wystąpienia zakażeń i z tego powodu u pacjentów leczonym fingolimodem należy „żywych” szczepionek unikać.

Podsumowując, chorych na SM leczonych fingolimodem, którzy są w okresie remisji choroby można i powinno szczepić się przeciwko grypie. Szczepienie jest przeciwwskazane w ostrym rzucie SM. Zgodnie z danymi zawartymi w ChPL leczenie fingolimodem nie stanowi przeciwwskazania do szczepień „zabitych”, jednak może wiązać się z ich zmniejszoną skutecznością. Na podstawie mechanizmu działania leku (redystrybucji limfocytów) należy oczekiwać niewielkiego wpływu na skuteczność szczepień przeciwko grypie, choć nie zostało to jeszcze dokładnie zbadane. Uważam zatem, że wobec małego ryzyka działań niepożądanych, w tym ryzyka zaostrzenia SM, realnego zagrożenia grypą i dużego prawdopodobieństwa dobrej odpowiedzi na szczepienie, pacjenta przed zbliżającym się sezonem grypowym powinno się zaszczepić przeciwko grypie. Szczepienie należy także zalecić domownikom, co zmniejszy ryzyko zakażenia w środowisku domowym (strategia kokonu). Ze względu na ewentualną niepełną skuteczność szczepień w razie wystąpienia objawów grypy proponuję rozważyć zastosowanie leczenia przeciwwirusowego (oseltamiwir).
źródło: mp.pl